Günümüzde
açık ara en büyük deniz gücüne sahip ABD Deniz Kuvvetleri’nin bünyesinde görev
yapan destroyer filoları üzerinden Dünya denizcilik tarihinin de geçmişten
günümüze kadar olan evrimini bu yazı vasıtası ile görmüş olacağız.
Yazının
asıl konusuna başlamadan önce destroyer kavramının ortaya çıkışı
ve günümüze kadar gelişimine biraz değinmek gerekiyor. 1800'lü yılların
ortalarından itibaren savaş gemilerinde kullanılan top teknolojisinin gelişmesi
ile ahşap gövdeli gemilerin devri kapanmaya başladı. Bu teknolojik atılıma
karşılık ülkelerin savaş gemilerini gelişmiş bu silahlara karşı korumak için
gemileri demir zırh ile kaplamaya başlaması ve sanayi devrimi ile gemilerin
tahrik sisteminin rüzgâr yerine, günümüze kadar gelişerek kullanımına devam
eden uskur ile pervane kullanımının başlaması ile birlikte benim tabirimle ''zırhlı
gemi çağı'' olarak niteleyebileceğimiz dönem başlamış oldu. Ahşap
gövdeli gemilerin demir zırh ile kaplanması beraberinde ağırlık ve gemilerin
denizde seyrini etkileyecek dengesizlik sorunlarını beraberinde getirdi. Bunun
üzerine çözüm olarak savaş gemileri ilerleyen dönemde tamamen demirden inşa
edilmeye başlanmış ve bu gemilerin üzerine taretler aracılığı ile
yerleştirilmiş toplar sayesinde gemilerin vuruş gücü muazzam seviyelere çıkmaya
başlamıştır. Bu ünitelerin boyutlarının büyümesi ile birlikte ilerleyen
yıllarda önce öndretnot (predreadnought) sonra dretnot (dreadnought)
gibi büyük gemilerin inşasına başlanmıştır. İşte yukarıda bahsettiğimiz zırhlı
gemi çağı olarak tabir edilen dönemin başlamasıyla birlikte silah tasarımcıları
da bu büyük üniteleri daha az maliyetle yok etmenin yollarını aramaya
başlamışlardı. Bu noktada özellikle Fransa'nın benimsediği Jeune Ecole stratejisi
ile küçük ve hareket kabiliyeti yüksek gemilerden atılan torpidoların büyük ve
hantal olan savaş gemilerine karşı etkili olduğu görüldü.
Torpidolar
ile gemi batırılma fikri Amerikan İç
Savaşı’nda Kuzey Ordusu’na nazaran daha güçsüz bir donanmaya sahip olan
Konfederasyon Ordusu’nun elde ettiği birtakım “tesadüfi” başarılara
dayanıyordu. Konfederasyon Ordusu’nun gerçekleştirdiği bu torpido saldırısında
kullanılan Seren Torpidoları kendinden tahrikli sisteme sahip değildi. Diğer
adı Spar
Torpedo olan bu torpidolar Amerikan İç Savaşı’nda Güneyli mühendis E. C.
Singer tarafından tasarlanan ilk torpido türlerinden birisidir. Bir
geminin pruvasına sabitlenmiş uzun bir direğin ucuna bağlı yüksek oranda
patlayıcının, düşman gemisine saplamak suretiyle ateşlenmesi esasına dayalı bir
torpido olan bu silahlar oldukça ilkel bir yapıya sahipti.
|
Amerikan İç Savaşında Kullanılmış Bir Spar Torpido |
1864
yılında Avusturyalı denizci Yüzbaşı
Johann Luppis’in hali hazırda donanmalarda kullanılan torpidoların
tasarımını geliştirmesi ile kendinden tahrikli torpidonun temel tasarımı
tamamlanmış oldu. Luppis’in tasarımı, suyun üstünde mekanik hareketle ilerleyen
bir torpidoyken, Whitehead ise sıkıştırılmış havayla hareket eden ve
hidrostatik derinlik regülatörü sayesinde suyun altında ve doğru derinlikte
seyredebilen bir torpidoyu geliştirmişti. Robert
Whitehead’in torpidoları, o dönem birçok devlet tarafından kullanıldı ve hatta
bu devletler, “Whitehead” lisansıyla
kendi torpidolarını bile imal etmeye başladı. Bu torpidoları kullanan küçük,
çevik ve hızlı gemilere ise ''Torpidobot'' ismi verildi.
Torpidolar ise günümüze kadar gelişimini devam ettirerek halen kullanılmaya devam
etmektedir.
|
Whitehead Torpidosu |
|
USS Ericsson (TB-2) Torpidobotu |
Yine
aynı dönemde torpidobot saldırısına karşı ve sığ sularda hem devriye gezmek hem
de büyük gemilerin giremediği sularda harekât düzenlemek için gemiler
tasarlanarak denize indirilmeye başlandı. Bahsi geçen bu gemilerin pruva
(burun) kısmında veya hem pruva (burun) kısmında hem de kıç kısmında küçük
kalibreli tek tarette toplar monte edilmişti. Bu gemiler sayesinde karada
harekât düzenleyen birliklere denizden topçu desteği sağlanması planlanmış,
kıyı emniyeti için kullanılması öngörülmüş ve her şeyden önemlisi büyük
gemilerden kurulmuş bir filonun herhangi bir küçük gemi saldırısı karşısında
önden koruma yapması planlanmıştı. Ayrıca bu gemilerin sığ sularda yol
alabilmesi sayesinde nehirlerde de görev icra edebiliyordu. Bu efektif kullanıma
sahip küçük gemiler ise ''Gunboat/Gambot'' olarak
isimlendirildi.
|
1942 Yılında İnşa Edilen PGM-1 Sınıfı Gunboat/Gambot |
İlerleyen yıllarda, gambotların
torpidobotları avlamak için kullanılması fikri üzerinden yeni tasarımlar
çıkartılmaya başlandı. Ancak gambotların düşük süratinden dolayı bu yöndeki
denemeler başarısız oldu. Bunun üzerine Torpidobot tasarımları yeniden ele
alınarak boyutları büyüdü ve bu gemilerin üzerine birkaç tane seri atış yapabilen top eklenerek
denemeler yapıldı. 1900'lü yılların başından itibaren üretilen bu gemiler hem
hızının yeterli olması hem de üzerine eklenen toplar sayesinde başarılı oldu ve bu gemiler ''Destroyer/Muhrip''
olarak isimlendirilmeye başlandı. Destroyerler üzerlerinde bulunan
taretlerdeki toplar sayesinde düşmanı ateş altına alabildiği gibi büyük savaş
gemilerine de torpido saldırısı düzenleyebilmelerinden dolayı donanmalar
tarafından en çok tercih edilen savaş ünitelerinden birisi olmaya başladı.
1.
Dünya Savaşı sırasında destroyer filolarının önemi ve değeri bir kez daha
kanıtlanmış oldu. Özellikle Jutland
Deniz Muharebesi’nde hem İngilizlerin hem de Almanların büyük zırhlı
gemilerinin çarpışmasının yanı sıra gece devam eden savaşta destroyerlerin
torpido akınları sayesinde birçok gemi ya hasar görmüş yada batmıştır. Yine 1.
Dünya Savaşı’ndan itibaren özellikle Almanların denizaltı harbi konusunda
yaptığı atılımlar yüzünden taktisyenler ve tasarımcılar bu ''gizli düşmana'' karşı
yeni arayışlar içerisine girdiler. Denizaltıların tespit edilememesi ve
öngörülemez saldırıları karşısında o dönemde kullanılan deniz taşıtları çaresiz durumdaydı.
Bu arayış içerisinde çözüm yine destroyerler ile bulunmuş oldu. 1. Dünya
Savaşı’nda ilk örnekleri görülen derinlik bombalarının yerleştirilmesi için en
uygun platform yine destroyerler idi. Çünkü büyük ve hantal olan diğer gemilere
nazaran destroyerler hem çevik hem hedefe en hızlı ulaşan hem de bunların
hepsini açık denizde yapabilen savaş platformları olarak dikkat çekiyordu.
Torpidobot veya gambotlar hem açık denizde seyir açısından yaşadıkları
zorluklar hem de yapıları itibarı ile küçük olmalarından dolayı derinlik
bombalarının yerleştirilmesi için uygun değildi. Bu sayede destroyerler savaş
boyunca Alman denizaltıları ve Alman donanmasında görevli hafif kruvazörlerin
düzenlediği ''akıncı Harekâtlarına'' karşı kullanıldı. (Bkz. SMS Emden)
|
Jutland Deniz Muharebesi’nde Alman Donanmasına Saldırı Düzenleyen HMS Shark Destroyeri |
Ara
dönem ve 2. Dünya Savaşı sırasında denize indirilen destroyerler ise gelişen
teknolojinin yardımıyla daha iyi tasarımlara sahipti. Bununla birlikte 1. Dünya
Savaşı öncesinde ve savaş sırasında yaşananlardan alınan dersler ile destroyer
tasarımları giderek daha iyi hale gelmeye başlamıştı. 2. Dünya Savaşı’nda
özellikle Alman denizaltılarının hem bireysel hem de Wolfpack (Kurt Sürüsü) taktiği
ile müttefik konvoylarına yaptıkları saldırılardan dolayı oluşan zayiatlar
yüzünden konvoy koruması olarak açık deniz seferlerine ve Alman denizaltılarına
karşı modernize edilerek sonar ile donatılmış destroyerler kullanılmaya
başlandı. (Bkz. 2. Dünya Savaşı Atlantik Cephesi) Savaşın başında Pasifik Cephesinde Japon İmparatorluk Donanması’nın
ağır saldırıları sonucu Pearl Harbor, Filipinler ve Java Denizi’nde ağır
kayıplar veren müttefikler, özellikle Japon denizaltı ve destroyerlerinin
kullandığı Type 93 (Uzun Mızrak) torpidolarından dolayı
ağır kayıplar verdi. Bu dönemde Amerika'nın savaşa girmesi ve büyük üretim
kapasitesi sayesinde inanılmaz sayılarda savaş gemisi inşa edilerek savaşa
sürülmüştür. Bu durum sadece destroyerler özelinde değil, kruvazör ve zırhlı
üretiminde de yaşanmıştır. Bu dönemde belki de tarihte bir daha
tekrarlanmayacak sayıda destroyer inşa edilerek savaşa sürülmüştür.
|
Type 93 (Uzun Mızrak) Torpidosu |
2.
Dünya Savaşı’nın dönüm noktalarından birisi ve en önemli deniz muharebelerinden
olan Midway Deniz Muharebesi’nden
itibaren Japon hakimiyet sahasına saldırmaya başlayan Amerika; yukarıda
zikrettiğimiz üretim kapasitesi ve gemilerine entegre ettiği yeni teknolojik
aletler sayesinde Japon Donanmasını her alanda bertaraf etmeyi başarmıştır. (Bkz. Baştan Sona Japon İmparatorluğu'nun Askeri İflası) Bahsettiğimiz teknolojik atılımlardan ilki radar,
ikincisi ise elektronik atış kontrol
sistemleridir. Bu iki sistem o tarihten günümüze kadar tüm deniz
platformlarının olmazsa olmazı haline gelmiştir. Bu iki sisteme rağmen savaşın
sonuna doğru Japonların kamikaze
saldırılarına karşın ABD Donanması Destroyer ve Uçak Gemisi kayıpları
yaşamıştır. Özellikle savaşın bu safhasında ABD donanmasına bağlı gemilerinde
radar olmasaydı yaşanan kayıpların daha fazla olacağını iddia edebiliriz.
Amerikalıların
Pasifik Cephesi’nde bir diğer atılımı ise Japon Type 93 torpidolarına karşı
imal ettikleri Mark-15, Mark-16 ve Mark-17 torpidoları olmuştur. Bu torpido tipleri hem hava araçları
hem destroyerler hem de denizaltılar tarafından kullanılmıştır. Özellikle Leyte Körfezi Savaşı’nda uçak
gemilerinden kalkarak ünlü Japon zırhlısı Musashi
ve Okinawa kuşatmasında Musashi’nin kardeş gemisi Yamato’ya saldırarak batıran uçaklar bu tip torpidolar
kullanmıştır. (Bkz. Japon İmparatorluğu'nun Çöküşü)
|
Mark-16 Torpido |
2.
Dünya Savaşı sonrası başlayan ‘’Soğuk
Savaş’’ döneminde de silahlanma yarışı tüm hızıyla devam etmiş ve haliyle
destroyer filoları da bu silahlanma yarışından nasibini almıştır. Özellikle 2.
Dünya Savaşı’nda kullanımına başlanan bazı destroyerler, Soğuk Savaş döneminde
de uzun süre kullanımda kalmış, Kore
Savaşı ve Vietnam Savaşı’nda da
kullanılmışlardır. Bununla birlikte gelişen teknoloji sayesinde bilhassa
1950'li yılların sonundan itibaren destroyerler büyük bir evrim daha geçirmiş
ve günümüze kadar kullanılacak bazı sistemler bu gemilerde de kullanılmaya
başlamıştır. Bu evrim ile birlikte artık 1960 yılından itibaren göreve başlayan
destroyerlerde taretlere takılmış toplarla birlikte füze teknolojisinin
gelişmesiyle hava savunma, anti-gemi veya anti-denizaltı füzelerde kullanılmaya başlanmış, hedeflerin tespiti
ve bu sistemlerin çalıştırılması için yeni elektronik savaş kontrol sistemleri
gemilere eklenmiş, radar sistemlerin işlevi arttırılarak elektronik savaş kontrol
sistemleri ile entegrasyonu sağlanmış, gemilere çeşitli sensörler eklenerek
elektronik harp seviyeleri yükseltilmiş ve sonar sistemleri geliştirilerek
denizaltı tehdidine karşı önlemler arttırılmıştır.
1970'li
yılların ortalarından itibaren göreve başlayan destroyerlerde ağırlık ve
uzunluk artmaya başladığı görülmektedir. Destroyerlerin ebat ve tonaj olarak büyümesindeki
en büyük etken ise gemilere helikopter
hangarının eklenerek 2 adet helikopter taşıma kapasitesi kazanmaları olmuştur. 1980'li yılların sonundan itibaren ise füze fırlatma sistemleri bir
kademe daha geliştirilerek Tomahawk
veya RIM-161 Anti Balistik Füze gibi
seyir füzeleri atabilen destroyer sınıfları karşımıza çıkmaya başlamıştır. Yukarıda
saydığımız tüm bu sistemler çeşitli modernizasyonlarla günümüzde halen
kullanılmaktadır. Modern destroyer olarak tabir edebileceğimiz yeni gemilerde
artık elektronik harp üzerine yoğunlaşıldığı ve destroyerlerin sadece
denizde değil, karadaki hedefleri vurma kapasitesinin arttırıldığı
görülmektedir. Haliyle yukarıda zikrettiğimiz yenilikler sonucu, düşmanın
tespiti ve yok edilmesinin uzak mesafelerden yapıldığı görülmektedir. Uzak
mesafeden düşman tespiti ve yok edilmesi için modern destroyerlerde AESA
3d hava tarama radarları, dijital tabanlı yüzey tarama radarları
ve bu sistemlere entegre elektronik harp kontrol sistemleri ile son teknoloji dijital
sensörlerin kullanıldığı görülmektedir.
|
RIM-161 Anti Balistik Füze Ateşleyen Modern Bir Destroyer |
ABD DENİZ KUVVETLERİ DESTROYERLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ
Yukarıda
destroyerlerin tarihsel gelişimini yüzeysel olarak anlattığımız bu konuları
şimdi ABD Deniz Kuvvetleri özelinde
anlatma vakti geldi.
ABD
Deniz Kuvvetlerine bağlı destroyerlerin hikâyesi 1900'lü yıllarda Bainbridge Sınıfı Destroyerler ile
başlayıp Zumwalt Sınıfı Destroyerler
ve DDG (X) Sınıfı destroyerler ile
halen devam etmektedir. ABD Deniz Kuvvetleri özellikle son dönemde Zumwalt
Sınıfı Destroyerlerin yüksek maliyeti ve bazı özel sistemlerinden istenilen
seviyede verim alınmamasından dolayı yeni sınıf destroyer (DDG (X)) tasarlama
ve inşa etme sürecini hızlandırmıştır. Buna karşın ABD Deniz Kuvvetleri’nin
envanterinde Arleigh Burke Sınıfı
gibi başarılı tasarıma sahip destroyerlerin de inşasına halen devam
edilmektedir.
ABD
Deniz Kuvvetleri’nin Dünya denizcilik tarihine etkisi göz önüne alındığında bu
etkinin 1. Dünya Savaşı’ndan itibaren başladığı pek tabi söylenebilir. Bu etkinin
en önemli sebebi ise Amerika'nın sanayi kapasitesi ile ilişkilendirilebilir. Bu
etki özellikle Amerika'nın 2. Dünya Savaşı’na girmesiyle daha belirgin hale
gelmiş ve Soğuk Savaş dönemi boyunca deniz gücü olarak Amerika, Batı Blokunun
lokomotifi olmaya devam etmiştir.
ABD
Deniz Kuvvetleri bünyesinde geçmişten günümüze kadar görev yapmış destroyer sınıfları
üzerinden hem Amerikan denizcilik tarihi hem de Dünya denizcilik tarihine etkilerini
inceleyebilir ve 1900’lü yıllardan itibaren denizcilik tarihinde yaşanan büyük
değişimleri daha iyi analiz etme imkânı bulabiliriz. Çünkü ABD Deniz Kuvvetleri
için üretilen destroyerler hem adetsel hem de sınıfsal olarak büyük rakamlara
ulaşmış ve göreve başlayan her yeni sınıf destroyer (deneysel sınıflar hariç)
bir önceki sınıf destroyere göre gelişmiş araçlara sahip olmuştur. Bu bağlamda;
ABD Deniz Kuvvetleri destroyerlerinin tarihsel gelişimini 6 bölümde
inceleyebiliriz:
1-)
1. DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ DÖNEM: Amerika
Birleşik Devletleri, 1861-1865 Amerikan İç Savaşı sonrası birliğini tamamladı
ve bu tarihten sonra hızlı şekilde emperyal bir güç olma yolunda ilerlemeye
başladı. Genişleme politikasını 1800'lü yıllarda Avrupalı muadillerinden farklı
şekilde ele alan ABD ülkeleri işgal yoluyla değil, siyasi veya ekonomik olarak
boyunduruk altına almayı tercih etmiştir. Buna en iyi örnek ise 1891 yılında Şili ile ABD arasında ''Baltimore
Krizi'' olarak bilinen ve Güney Pasifik Bölgesinde ABD'nin etkinliğini
arttırmasını sağlayan krizde görülebilir. (Bkz. Baltimore Krizi ve Amerika'nın Pasifikte Yükselişi)
|
Baltimore Krizini Anlatan Bir Karikatür |
Aynı dönemde Karayipler Bölgesi ve
Pasifik'te sömürgeleri bulunan İspanya, ABD'nin bölgede güç kazanmasından
rahatsız olmuş ve aynı Baltimore Krizinde olduğu gibi Havana limanında demirli
bulunan USS Maine'in patlamasıyla
1898 yılında İspanya-Amerika Savaşı
başlamış oldu. Savaş sürerken mevcut torpidobotların yetersiz olduğunun
görülmesi üzerine Başkanlığını Donanma Bakan Yardımcısı Theodore Roosevelt'in yaptığı 1898
Savaş Planları Kurulunda destroyer üretimine onay verilmiştir. Üretilecek
destroyer tasarımları İngiliz A-Sınıfı Destroyerler dikkate alınarak inşa edilmiştir. Üretilecek
bu destroyerlerden 13 adedi Bainbridge
Sınıfı Destroyerler olarak, 3 adedi ise Truxtun Sınıfı Destroyerler olarak sınıflandırılmıştır. Dolayısıyla
bu 2 sınıf destroyer ABD'nin ilk destroyer sınıfı olarak görülebilir.
|
A-Sınıfı Destroyer (HMS Daring) |
|
USS Maine (ACR-1) |
Tabi
ki bu 2 sınıftan önce de destroyer sınıfı olarak isimlendirilebilecek gemiler
bulunmaktaydı. Bu durum bazı referans kaynaklarda, 239 ile 345 ton arasında
ağırlıklara sahip torpidobotların ABD destroyerlerinin ilk üretilen sınıfları
olarak görmektedir. Bu sınıflar sırasıyla Farragut,
Stringham, Goldsborough ve Bailey
idi. Bunların en büyüğü olan Stringham, bazı çağdaş İngiliz destroyerlerinden
daha büyüktü. Ancak, 430 ton ağırlığa sahip Bainbridge Sınıfı Destroyerler,
yukarıda bahsedilen sınıflara göre önemli ölçüde daha büyük, daha iyi
silahlandırılmış ve daha ağır gemilerdi. Bu itibarla; ABD Deniz Kuvvetleri
bünyesinde göreve başlayan ilk destroyerler Bainbridge Sınıfı olarak
nitelenebilir.
|
USS Bainbridge (DD-1) |
Ancak
Bainbridge Sınıfı Destroyerlerin inşasında yaşanan sorunlardan dolayı
İspanya-Amerika Savaşı’na yetiştirilemedi ve bu sınıfa ait gemiler 1902
yılından itibaren görevlerine başladı. Bu iki sınıftan sonra inşa edilen Smith Sınıfı Destroyerler, Truxtun Sınıfı
Destroyerlerin geliştirilmiş bir versiyonuydu. Smith Sınıfı Destroyerler, ABD
Deniz Kuvvetleri bünyesinde görev alan ilk türbinli ve son kömürle çalışan
destroyerlerdi. Smith Sınıfı Destroyerlerin tasarımı İspanya-Amerikan Savaşı devam ederken donanmanın uzun menzilli gemilere olan ihtiyaç
duyması üzerine yapıldı. Bu sınıf destroyerlerin kömür taşıma kapasitesi
arttırıldığı için seyir menzili uzamış ve bunun sonucu olarak Okyanuslarda
Zırhlılarla birlikte hareket edebilen ilk gerçek Okyanus aşabilen destroyerler
olması sağlamıştı. Haliyle Smith Sınıfı Destroyerlerden itibaren ABD Deniz
Kuvvetleri’ne katılan yeni destroyerler artık ‘’Okyanus Ötesi’’ seyir yapabilme özelliğine sahip oldu.
|
USS Smith (DD-17) |
Smith
Sınıfı Destroyerlerin olumlu ve olumsuz yönlerinden çıkartılan derslerle
tasarlanarak inşa edilen Paulding Sınıfı
Destroyerlerden tam 21 adet üretildi ve ABD Donanması’ndaki Destroyer
sayısı 2 katına çıktı. Bu sınıf Destroyerler petrolle çalışan ilk
destroyerlerdi. Paulding Sınıfı Destroyerler, özellikle 1907 yılı ile 1909 yılı arasında büyük beyaz filo ismi altında dünya turuna çıkarak 20 limana uğrayan savaş gemilerine refakat etmek için Smith Sınıfı Destroyerler ile birlikte Okyanuslarda büyük gemilere refakat edebileceğini kanıtlamıştır.
Smith
ve Paulding Sınıfı Destroyerlerin ufak yapısından dolayı Okyanuslarda fazla
yalpalamaları üzerine, Amerikalı tasarımcılar bu soruna çözüm aramaya başladı.
Sorunun çözümü ise gemi ağırlığının çoğaltılması ve bunun sonucu olarak gemi
ebatlarının da büyümesi ile gerçekleştirildi. Bu tipteki ilk destroyerler Cassin Sınıfı Destroyerler olup;
Amerikalı denizciler tarafından "Thousand Tonners/Bin Tonluk"
olarak isimlendirilmeye başlandı. Bin tonluk sınıfların devreye girmesi ile
birlikte Smith ve Paulding Sınıfı gibi küçük "Flivvers"
destroyerler Sahil Güvenlik birimlerine devredilmeye başlandı. Cassin Sınıfı
ile birlikte inşasına başlanan Aylwin
Sınıfı Destroyerler, Cassin Sınıfından ufak farklılıklar göstermekle
birlikte neredeyse tüm özellikleri ile aynıydı. Bu iki deneysel sınıftan
itibaren üretilen O'Brien ve Tucker Sınıfı Destroyerler İngilizlerin
ünlü HMS Swift Destroyeri baz
alınarak tasarlanmış ve inşa edilmiştir. Bu dört sınıf destroyer ABD'nin 1.
Dünya Savaşına dâhil olmasıyla birlikte savaşın sonuna kadar Avrupa Kıtasına
malzeme taşıyan konvoylara eskortluk yapmak için kullanılmış ve 1. Dünya Savaşı
sonrası düzenlenen 1922 Washington Deniz
Silahları Konferansında alınan kararlar doğrultusunda sahil güvenlik
birimlerine kaydırılmıştır.
|
USS Cassin (DD-43) |
2-)
1. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİ: 1. Dünya
Savaşı’nın başlamasından 1 sene sonra inşasına başlanan Sampson Sınıfı Destroyerler daha önce 26 adet inşa edilmesi planlanan Bin Tonluk destroyerlerin son 6
gemisi olacaktı. Sampson Sınıfı Destroyerler daha önce üretilen 4 sınıf destroyeri
kullanan mürettebattan yapılan bazı olumsuz geri dönüşler dikkate alınarak bazı
önemli yapısal değişimler ile inşa edilmeye başlandı. Bu değişimlerinden en
önemlisi bu sınıftan sonra yüksek adetlerde üretilecek Wickes ve Clemson
Sınıflarında standart olarak kullanılacak olan ana güvertenin düz olarak ‘’Flush-Deck’’
(düz güverteli gemi) inşa edilmesidir. Bir başka önemli değişim ise diğer
sınıf destroyerlerde 8 adet olan
torpido sayısının 12 adede
çıkartılması olmuştur. 1. Dünya Savaşı boyunca konvoylara eskortluk görevi
yürüten Sampson Sınıfı Destroyerler, denizaltı ve hava saldırılarına karşı
koymak için modernize edilmiştir. Bu modernizasyon kapsamında gemilere derinlik bombaları atan sistemler ve
hava saldırılarına karşı hava savunma
silahları eklenmiştir. Sampson Sınıfı Destroyerler uçaksavar silahları ve
derinlik bombaları monte edilen ilk ABD Destroyer Sınıfı olarak tarihteki
yerini almıştır.
|
USS Sampson (DD-63) |
Sampson
Sınıfı Destroyerlerden sonra inşasına başlanan Caldwell Sınıfı Destroyerler, Sampson Sınıfı Destroyerlere göre
gövde tasarımında değişiklikler içeren ve daha yüksek hıza sahip ‘’deneysel bir sınıf’’ olarak inşa edildi.
Gövde tasarımında yapılan bu değişiklikle Caldwell Sınıfı Destroyerler hem ‘’Flush-Deck’’
(düz güverteli gemi) hem de "Four-Stack" (4 kademeli
güverte) özelliğine kavuşarak bundan sonra üretilecek destroyerlere örnek
teşkil edecek ‘’prototip bir sınıf’’ olmuştur.
Gemi gövde tasarımındaki bu yeni iki özellik (Flush-Deck ve Four-Stack)
sayesinde geminin manevra dönüş yarıçapı daralmış ve silah sistemlerinin
yerleşimi daha stabilize hale gelmiştir. Caldwell Sınıfı Destroyerler, 1. Dünya
Savaşı boyunca kullanılmakla kalmamış; 2. Dünya Savaşı’nda da kullanıma devam edilmiştir.
Bu yönden Caldwell Sınıfı Destroyerlerin başarılı bir tasarıma sahip olduğu
söylenebilir. Ayrıca Caldwell Sınıfı Destroyerler Amerika’nın ihraç/hibe ettiği ilk destroyer
sınıfıdır. Bu destroyerlerden 4 adedi 1940 yılında Amerika ile İngiltere
arasında yapılan anlaşma kapsamında İngiltere’ye
verilmiş ve konvoy koruma görevlerinde yer almıştır.
|
USS Caldwell (DD-69) |
Birinci
Dünya Savaşı'nın ikinci yılında, ABD ile Almanya arasındaki siyasi gerilimin
artmasıyla birlikte ABD donanma envanterini genişletmek için harekete geçti. Bu
kapsamda 1916 yılında kabul edilen yasa kapsamında zırhlı ve kruvazörlerle
birlikte 50 adet yeni destroyer
yapımına kongre tarafından onay verildi. Böylelikle Wickes Sınıfı
Destroyerlerin inşasına başlandı. İlerleyen dönemde denizaltı tehdidiyle
mücadele etmek için daha fazla destroyer inşası için kongreden onay çıktı ve 1921 yılına kadar toplam 111 adet Wickes Sınıfı Destroyer inşa edildi. Bu kadar kısa sürede yüksek
üretim adedi o güne kadar hiçbir ülkenin başaramadığı bir inşa tekniğini de
içinde barındırıyordu. Bu inşa tekniği ve gemi inşa sanayisinin ileri derecede gelişmesi sayesinde ABD 2. Dünya Savaşı’nın sonuna
(1945 yılı sonu) kadar sadece destroyer olarak 820 adet gemi inşa edecekti. Wickes Sınıfı Destroyerlerin bu kadar
çok üretilmesinin bir başka önemli nedeni harekât yarıçapının önceki sınıflara
göre fazla olmasıydı. Genel yapı itibarı ile Caldwell Sınıfı Destroyerler ile
aynı gövde yapısına sahip olan bu sınıf, açık denizlerde harekât yarıçapını
arttıran kazan sistemlerinin yenilenmesi sonucu düşük yakıt kullanımı ile öne çıkmıştı.
Bu
yeni gemi inşa tekniğini yüzeysel olarak incelemekte fayda var. Çünkü günümüzde
de tüm gemiler bu teknik ile inşa edilmekte ve gemi inşa sürelerini ciddi
manada kısaltmaktadır. Gemi inşasında yelkenli çağından beri inşa edilecek
gemilerin ilk olarak omurgaları inşa edilir, sonra geminin bölme duvarları ile
güverte bölmeleri yapılır, motor ve silah sistemlerinin yerleştirilmesini
müteakip geminin dış zırhlı (ahşap veya çelik) bölümleri tamamlanarak gemi
inşası tamamlanırdı. Haliyle bu inşa tekniğinde gemilerin omurgalarının yapımı
ve güverte gibi önemli yapısal işlemler gemi inşasında ciddi zaman tutuyordu.
Buna karşın yukarıda zikrettiğimiz yeni model inşa tekniğinde gemilerin inşası bir LEGO gibi parça parça
birleştirilerek yapılıyordu. Dolayısıyla bu inşa modeli gemilerin inşa
sürelerini ciddi manada düşürmüş oldu. Bu inşa tekniğini uygulayan Wickes
Sınıfı Destroyerler üzerinden bakacak olursak; 1917 ile 1921 yılları
arasında 111 adet Wickes Sınıfı
Destroyer inşa edildiğini görürüz. 1899
yılından 1920 yılına kadar toplam
üretilen Destroyer sayısı ise 62
olarak kayıtlarda görülmektedir. Bu itibarla; 20 senede 62 adet Destroyer
üretebilen ABD; 4 senede o zamana kadar ürettiği destroyerlerin yaklaşık iki
katı kadar Destroyer üretebilecek bir inşa tekniği uygulamıştır.
Wickes
Sınıfı Destroyerler hem 1. Dünya Savaşı hem de 2. Dünya Savaşı’nda kullanıldı
ve çok sayıda gemi başka ülke donanmalarına verildi. Wickes Sınıfı Destroyerler
2. Dünya Savaşı boyunca İngiltere, Kanada, Norveç ve hatta Soğuk Savaş döneminde ABD’nin baş düşmanı olacak Sovyetler Birliği filolarında dahi
kullanıldı. Dolayısıyla performans olarak bu sınıfın başarılı olduğunu
söyleyebiliriz.
|
USS Wickes (DD-75) |
ABD’nin,
1. Dünya Savaşı’na dâhil olmasıyla Avrupa’ya malzeme ve asker tedariki yapan
konvoylara refakat eden destroyer ihtiyacı da artmaya başladı. Bu zamana kadar
Wickes Sınıfı Destroyerler iyi hizmet vermiş olsa da; ABD donanma yetkilileri
denizaltılara karşı daha etkili ve seyir menzili Wickes Sınıfı Destroyerlere
göre daha uzun olacak yeni bir destroyer tasarımı için çalışma yapılmasını
istedi. Bu çalışma kapsamında Wickes Sınıfı Destroyerler gibi başarılı bir
tasarım üzerinde rahat çalışma imkânı olan tasarımcılar ufak değişikliklerle
yeni inşa edilecek sınıfın seyir menzilini 9100
kilometreye çıkarttı. Ayrıca denizaltı tehdidine karşı derinlik bombalarının
yerleştirilmesi için yeni sınıf destroyerlerin silah sistemlerinin yerleşiminde
revizyonlar yapılarak geminin kıç kısmında yer açıldı. Tasarımın, ABD donanma
yetkilileri ve kongre tarafından onaylanmasını müteakip 162 adet Clemson Sınıfı
Destroyerlerin inşası için onay verildi. Aynı Wickes Sınıfı Destroyerlerde
olduğu gibi Clemson Sınıfı Destroyerlerde yeni inşa teknikleri daha iyi hale
getirilerek hızlı şekilde üretildi ve 1918
yılından, 1922 yılına kadar tam 156 adet Clemson Sınıfı Destroyer inşa
edildi. Dolayısıyla 4 senede 111
Wickes Sınıfı Destroyer inşa eden ABD gemi inşa endüstrisi bu inşa hızını bir
adım daha ileri alarak aynı süre zarfında 45
adet fazla gemi inşa etme başarısı göstermiş oldu.
Clemson
Sınıfı Destroyerler 1. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru göreve başlamasından
dolayı, Okyanuslarda Alman denizaltı etkinliğinin iyice azalması ve artık Akıncı
Harekâtı düzenleyecek Alman Hafif Kruvazörlerinin müttefikler
tarafından tamamen yok edilmesine rağmen konvoy refakat görevlerinde ne kadar
etkili bir gemi olduğunu göstermiştir. Dolayısıyla 1. Dünya Savaşı sonrası
üretimlerine devam edilen Clemson Sınıfı Destroyerlerin, 1922 Washington Deniz Silahları Konferansında alınan kararlar
doğrultusunda üretimine son verilmiş ve planlanan 162 adet destroyerden 156
adedinin inşası tamamlanmıştır.
|
USS Clemson (DD-186) |
ABD’nin
2. Dünya Savaşına girmesine neden olan Pearl Harbor Baskını ve Filipinler’in
Japon İmparatorluğu tarafından işgali sırasında Clemson Sınıfı Destroyerler
aktif olarak kullanılmaktaydı. Özellikle Filipinlerde bulunan Asya
Filosunun ana omurgasını Clemson Sınıfı Destroyerler oluşturuyordu.
Japonların güçlü filolarının ani saldırısı karşısında başarısız olan Asya
Filosu kısa sürede geri çekilerek önce Endonezya’ya daha sonra Avusturalya’ya
sığınmak zorunda kalmıştı. Buna karşın bu filoya ait gemiler kahramanca
savaşmaya devam etti. (
Bkz. Dünya'nın En Kahraman Savaş Gemisi: USS Houston) ABD’nin savaşa dâhil olması ve savaşın ilerleyen
yıllarında
Fletcher Sınıfı Destroyerler gibi efsane destroyerleri yüksek
adette üretmesi ile Amerika’nın Pasifik Cephesinde ilerleyişi başlamış ve Clemson Sınıfı
Destroyerler 2. Dünya Savaşı boyunca hem Atlantik hem de Pasifik Okyanusu’nda
konvoy refakat görevlerinde, uçak gemilerine eskortluk yaparak olası denizaltı
veya uçak saldırılarına karşı koruma görevlerinde sık sık kullanılmıştır.
Clemson Sınıfı Destroyerler, 2. Dünya Savaşı sırasında diğer ülke
donanmalarının kullanımı için de verilmiştir. Bu sınıf destroyerlerden 1940 yılında
yapılan anlaşma kapsamında;
18 adedi
İngiltere Kraliyet Donanması ve
2 adedi
ise Kanada Kraliyet Donanması emrine verilmiştir.
İngiltere’ye devredilen
Destroyerlerden savaşın ilerleyen safhalarında 1 adedi Sovyetler Birliği
Donanmasına ve 1 adedi Kanada Kraliyet Donanması emrine verilmiştir. 2.
Dünya Savaşı boyunca bu destroyerlerden bazıları kahramanca savaşmış ve
adlarını altın harflerle tarih sayfalarına yazdırmıştır. Bu kahraman gemilerden
birisi olan
USS Adsall (DD-219) yine
Clemson Sınıfı bir destroyer idi ve Edsall’in hikâyesini sizlerle daha önce
paylaşmıştım. (
LİNK)
Wickes
ve Clemson Sınıfı Destroyerlerin tamamının devreye girmesiyle (1922) ABD donanmasında aktif olarak
kullanılan 61 adet destroyere ilave
olarak 267 adet daha Destroyer
eklenmiş ve bu dönemde ABD destroyer filosu 3 kat büyümüştür. Wickes ve
Clemson Sınıfı Destroyerler bir başka efsane destroyer sınıfı olan ve 2. Dünya
Savaşı’nda inşa edilen Fletcher Sınıfı Destroyerlere kadar hem Amerika’da hem
de Dünyada en çok üretilen destroyer sınıfları olmuştur. ABD’nin bu
yükselişinde en önemli etken 1. Dünya Savaşı’nda Avrupa Devletlerine göre daha
az yıpranması ve özellikle İngiltere ile gerçekleştirdiği savaş ekonomisi
üzerinden daha önce gelişmekte olan sanayi atılımını bir kademe daha ileri
götürmesi gösterilebilir.
3-)
ARA DÖNEM: 1. Dünya Savaşı’nın sona
ermesi ile sükûnet sağlanmış ve Avrupa’nın güçlü Devletleri bu yıpratma
savaşındaki yaralarını sarmaya başlamıştı. Savaşın kaybeden taraflarından
birisi olan Alman İmparatorluğu Versailles
Anlaşmasını imzalamak zorunda kalmış ve Alman İmparatoru 2. Wilhelm tahttan
çekilerek yerini Veymar Hükümetine bırakmıştı. Savaş sonrası Alman İmparatorluk Donanmasında (Kaiserliche) bulunan ana gemilere
İngiltere’nin el koyması ve bu donanmanın Scapa Flow limanında kendini 1919
yılında imha etmesi sonrası yapılan anlaşmanın en önemli maddelerinden birisi de Almanya’nın yeni gemi inşasına sınırlama getirilmesi
ve sadece eskiyen gemilerin yerine 10.000
tonu geçmeyecek yeni gemi inşa etmesine izin verilmesiydi. Bu anlaşma
sadece donanmaya getirilen sınırlama açısından değil, tüm maddeleri bakımından Almanlar tarafından
hoşnut karşılanmamıştı. Alman deniz gücünün denklemden çıkmasından sonra diğer
devletlerde bu silahlanma yarışının sona erdirilmesi için 1922 yılında
Washington’da toplanmış ve ABD, İngiltere, Japonya, Fransa ve İtalya arasında
yapılan Washington Deniz Silahsızlanma
Anlaşması kapsamında yeni gemi inşasına çeşitli sınırlamalar getirilmiştir. Bu
anlaşma kapsamında ABD yeni üreteceği destroyer sınıfları ile ilgili
çalışmalarını rafa kaldırmış ve inşa süreci devam eden gemileri sökmeye
başlamıştı.
|
1922-Washington Deniz Silahsızlanma Anlaşması |
ABD’nin
yeni gemi üretmesini engelleyen bir başka neden ise 1929 yılında ABD’de
başlayıp tüm Dünyayı etkisi altına alan ekonomik krizdi. ‘’Büyük Buhran’’ olarak
isimlendirilen bu kriz hem Amerika hem de Avrupa’nın iktisadi yapısını bozmuş
ve bu durum ağır sanayiyi de olumsuz anlamda etkilemişti. İlerleyen yıllarda bu
ekonomik buhranın etkileri artarak devam edecek ve milliyetçi akımlara kapılan
ülkelerin başına ''faşist'' iktidarlar gelmeye başlayacaktı. Bu değişim
neticesinde, kısa sürede silahlanma yarışı yeniden başlayacak ve bu silahlanma
yarışı yeni bir büyük savaşın habercisi olacaktı.
Bu
karamsar hava sürerken 1930 yılında 1922 Washington Anlaşması’nın devamı
niteliği taşıyan Londra Deniz Silahsızlanma Konferansı düzenlendi. Bu Konferansta büyük tonajlı
gemiler yerine daha küçük tonajlı gemiler (hafif kruvazör-destroyer) ve
denizaltılar ile ilgili sınırlamalar belirlendi. Yukarıda zikrettiğimiz antlaşmalar
1936 yılına kadar devam edecekti. 1936 yılında yapılması planlanan yeni anlaşma
için taraflar 1935 yılının Aralık ayında bir araya geldi. Ancak 1930 yılında
yapılan anlaşmada Japonya kısıtlamaların kendi aleyhine olduğunu öne sürerek bu
konferanstan heyetlerini çekti. Bundan sonraki süreçte Japonya silahlanmaya
başladı ve 2. Dünya Savaşı’nda ortalığın tozunu attıracak gemi modernizasyon ve
yeni gemi inşasına başladı.
|
Londra Deniz Silahsızlanma Konferansına Katılan ABD Heyeti |
Bu
itibarla; ABD hem yaptığı anlaşmalardan doğan kısıtlamalar, hem de ekonomik
buhranın getirdiği olumsuzluklardan dolayı destroyer inşasına yaklaşık 12 yıl ara vermek zorunda kaldı. Bu
yüzden bu gemilerin inşasını yapan tersaneler ya kapandı yada faaliyetlerine
ara vermek zorunda kaldı. Bu tersanelerde çalışan binlerce kişi ise işsiz
kaldı. Bunun sonucu olarak ekonomik buhran giderek derinleşmeye başladı. Bu
bağlamda; ABD 1932 yılına kadar yeni destroyer inşası gerçekleştirmedi. Zaten
hali hazırda görevde olan destroyer filoları ciddi rakamlara ulaşmıştı. Buna karşın Almanya ve İtalya’da iktidara gelen faşist rejimlerin
yapılan anlaşmalardaki açıklardan yararlanarak yeniden silahlanmaya başlaması;
diğer taraftan Japonya’nın yaptığı anlaşmaları feshederek yeni gemi inşasına
başlaması üzerine ABD harekete geçti. 1930 yılında yapılan Londra Silahsızlanma
Konferansında alınan kararlar kapsamında; ABD kongresi, 1500 tonu geçmemek kaydıyla destroyer inşasını ve 1850 tonu geçmemesi kaydıyla ‘’Destroyer
Lider’’ olarak isimlendirilen sınıfların inşasını ön gören maddeler
kapsamında yeni destroyer inşasına onay vermiştir.
Bu
yeni destroyerler 8 ayrı sınıf (Farragut-Porter-Mahan-Gridley-Bagley-Somers-Benham-Sims) olarak inşa edilecekti. İnşa
edilen sınıflardan Porter Sınıfı ve Somers Sınıfı Destroyerler
aynı dönemde inşa edilen diğer sınıflara göre daha ağır ve büyük olmalarından
dolayı ‘’Destroyer Lider (DL)’’ olarak sınıflandırılmıştı.
Bu
noktada yazının bulunduğumuz bölümüne kadar adı hiç geçmeyen ‘’Destroyer
Lider’’ kavramına biraz değinmek gerekiyor. 1900’lü yılların başında
ünlü İngiliz Amiral Jackie Fisher, kruvazörlerden
küçük ve hızlı olacak bir gemi tasarlanmasını istemiş ve bu tür yeni gemilerin
tasarımı yapılarak inşa edilmiştir. Bu gemiler destroyerlerden büyük;
kruvazörlerden küçük olduğu için yeni bir sınıflandırma (Hull Classification) söz
konusu olmuş ve Destroyer Lider (DL) olarak sınıflandırılmıştır. Destroyer
Lideri Sınıflar, büyük bir filo için hem olağan destroyer gereksinimlerine hem
de yüksek hızda keşif görevlerine uygun, Okyanusta giden büyük destroyerler
olarak görülüyordu. 1. Dünya Savaşı boyunca özellikle İngiltere, Destroyer
Lider Sınıflarını, destroyer filolarının sevk ve idaresi için kullanmıştı. Bir
bakıma Destroyer Lider Sınıfı gemiler bu tür filolarda ‘’Bayrak Gemisi’’ olarak
kullanılıyordu. İki Dünya savaşında da bu tür gemiler destroyer filolarının
harekâtlarının yönetimi için kullanılmış ve filoların yönetimi konusunda
başarılı olmuştu. Soğuk Savaşın başlaması ile Destroyer Lider Sınıfları inşa
edilmekle birlikte özellikle 1970’li yıllardan
itibaren Destroyer Lider ve Destroyer Eskort gibi sınıflar yeniden
değerlendirilerek Hull Classification Symbol sistemi yeniden düzenlenmiştir. (Bkz. Hull Classification Symbol) Bu
düzenleme neticesinde; Destroyer Lider Sınıfı ‘’destroyer’’ sınıflarına kaydırılmış, Destroyer Eskort/Refakat Sınıfları
ise ‘’firkateyn’’ olarak
sınıflandırılmıştır.
|
ABD Donanmasına Ait Somers Sınıfı bir Destroyer Lider |
Konumuza
dönecek olursak;
1932
yılında planlanan serinin ilk sınıfı olan Farragut Sınıfı Destroyerlerin
inşasına başlandı. Farragut Sınıfı
Destroyerler, 12 yıl önce inşa edilen Clemson Sınıfı Destroyerlerden sonra ABD tarafından ilk inşa edilen destroyerlerdi. Dolayısıyla arada geçen sürede yaşanan teknolojik
gelişmeler neticesinde; Farragut ve sonrasında inşa edilen destroyerler önceki
sınıflara göre ciddi farklılıklar içeriyordu.
Farragut
Sınıfı Destroyerlerin tasarımları daha önce görev yapan Wickes ve Clemson
Sınıfı Destroyerleri kullanan mürettebatların operasyonel deneyimlerinden
derlenen bilgiler kapsamında ele alındı. Bu iki sınıftan çok sayıda gemi inşa
edildiği için olumlu ve olumsuz geri dönüşlerde bir hayli kapsamlı olmuştu. Bu
bilgiler ışığında ilk ele alınan kısım ‘’gövde
tasarımı’’ üzerine oldu. Önceden imal edilen her iki sınıfın dönüş yarıçapı
ve güverte tasarımı üzerine eğilen tasarımcılar Farragut Sınıfının güverte
yapısında değişiklikler yaptılar. Hem Wickes hem de Clemson sınıfı Destroyerlerin seyir
menzili konusunda gemi komutanlarından olumsuz geri dönüşler alınmıştı. Clemson
Sınıfı Destroyerlerin daha uzun seyir menziline ulaşabilmesi için yakıt
tankları geminin sağ ve sol yanlarına inşa edilmişti. Ancak geminin her iki
tarafına monte edilen bu yakıt tanklarının konumu da geminin su üstünde kalan
kısımlarına tekabül ediyordu. Dolayısıyla seyir menzilini arttırmak için
yerleştirilen bu tanklar yüzünden geminin güvenliğinden feragat edilmek
durumunda kalınmış ve gemilerin yakıt tanklarına gelecek bir isabet sonrası doğrudan batması anlamına geliyordu. Yani Clemson Sınıfı Destroyerler yapıları itibarı ile bir bakıma savunmasız kalmış oluyordu.
Tabi ki bu tasarımsal bir seçimdi. Yani geminin güvenliğinden feragat ederek
düşman gemileri ile karşılaşması durumunda feda edilmesi söz konusuydu. Ancak
Clemson Sınıfı Destroyerler inşa edildiği dönem göze alındığında bu riske
fazlasıyla girilebilirdi. Farragut Sınıfı Destroyerler tasarlanırken hem menzilinin
uzatılması hem de güvenlikten ödün verilmemesi üzerinde duruldu. Bu kapsamda
yapılan çalışmalar sonucunda, Clemson Sınıfı Destroyerlerin 9100 kilometre olan menzili Farragut
Sınıfı Destroyerlerde 11.070 kilometreye
çıkartıldı. Bu menzil artışının temel sebebi ise yıllar içerisinde gelişen
teknoloji ile kazanların ve buhar türbinlerinin küçülmesi ve performanslarının artmasıydı. Ayrıca bu
teknolojik gelişim sayesinde Farragut Sınıfı Destroyerlerin hızı yaklaşık 3 knot artmıştı. Bu değişimler için
geminin tonajı ve büyüklüğünden feragat edilmek zorunda kalınmış ve Clemson
Sınıfı Destroyerlere göre Farragut Sınıfı Destroyerler yaklaşık 210 ton ağırlaşmış ve 9 metre büyümüştü. Farragut Sınıfı
Destroyerlerde gövde tasarımında olduğu gibi silah sistemlerinde de
iyileştirmeler yapıldı. Clemson Sınıfı Destroyerlerde kullanılan 4 inç (102 mm) / 50 kalibre (MARK-9)
toplarının yerine Farragut Sınıfı Destroyerlerde 5 inç (127 mm) / 38 kalibre (MARK 12) toplar monte edildi. Bahsi
geçen bu yeni 5 inç toplar ABD donanması tarafından kalibre farkına rağmen
günümüzde dahi kullanılmaktadır. Ayrıca Farragut Sınıfı Destroyerlerin yapısal
değişimi ve silah yerleşimlerinin iyileştirilmesi sayesinde gemi üzerinde artık
4 değil 5 adet tekli taret bulunuyordu. Bu sayede Clemson Sınıfı Destroyerlere
göre Farragut Sınıfı Destroyerler %25
daha fazla silaha ve yaklaşık %35 daha
fazla ateş gücüne sahip oldular. Bu yenilikler dışında Farragut Sınıfı
Destroyerler denizaltı ve hava savunma konusunda da yeni silahlarla donatıldı.
|
USS Farragut (DD-348) |
Tabi
ki yukarıda saydığımız büyük değişimler bazı büyük sorunları da beraberinde
getirdi. Farragut Sınıfı Destroyerler göreve başladıktan sonra denge
sorunlarından dolayı okyanusta veya fırtınalarda geminin
ciddi şekilde yalpalamasına neden oldu. Bunun sonucu olarak 2 gemi (USS Hull (DD-350) ve USS Monaghan (DD-354)) bir kasırgada
battı. Bu sınıfa ait diğer gemilerin bu kusurları çeşitli modifikasyonlarla
giderilerek 2. Dünya Savaşı boyunca kullanımına devam edildi.
Porter Sınıfı
Destroyerler
ise Farragut Sınıfı Destroyerlerden 1 sene sonra inşa edilmeye başlandı. Porter
Sınıfı Destroyerlerin gövde tasarım ve silahlanma şekli Farragut Sınıfı
Destroyerler ile aynıydı. Porter Sınıfı Destroyerlerin asıl farkı ise ağırlık
ve boyuttan geliyordu. Farragut Sınıfı Destroyerler 1365 ton iken Porter Sınıfı Destroyerler 1850 ton’du. Aynı şekilde Farragut Sınıfı Destroyerlerin uzunluğu 104 metre iken Porter Sınıfı
Destroyerlerin uzunluğu 116 metreydi.
Porter Sınıfı Destroyerlerin inşa edilmesinin ana sebebi ise Japon İmparatorluk
Donanması'nın o sırada inşa etmekte olduğu büyük Fubuki Sınıfı Destroyerlerdi. Porter Sınıfı Destroyerler büyüklük
ve ağırlık itibariyle başlangıçta Filo
Lideri veya Destroyer Lider (DL)
olarak belirlendiler. Ancak 2. Dünya Savaşı’nda Fletcher Sınıfı Destroyerlerin
devreye girmesiyle yeniden ''destroyer'' olarak sınıflandırılmaya tabi tutuldular.
Porter Sınıfı Destroyerlere 1942 yılında yapılan modernizasyon sonrası hava
savunma silahları ve denizaltılar için derinlik bomba rafları eklendi ve 2. Dünya
Savaşı'nda, Pasifik Okyanusu ile Atlantik Okyanusu’nda Amerika tarafından yoğun
bir şekilde kullanıldı.
|
USS Porter (DD-356) |
Mahan Sınıfı
Destroyerlerin
inşasına Farragut Sınıfı Destroyerlerin çeşitli dezavantajları dikkate alınarak
başlandı. Bu kapsamda Mahan Sınıfı Destroyerlerde gövde yapısı ve silah
yerleşimlerinde iyileştirmeler yapıldı. Mahan Sınıfı Destroyerler bu revizyon
kapsamında Farragut Sınıfı Destroyerlerde dengesizliğe yol açan silah depolama
bölmeleri ve acil kullanım jeneratörlerin yerleşiminde değişiklik yapıldı.
Ayrıca önceki sınıflarda 8 torpido
kovanı kullanılırken Mahan Sınıfı Destroyerlerde bu sayı 12 torpido kovanına çıkartıldı. Ancak,
Mahan Sınıfı Destroyerlerin asıl farkı yeni tasarım ve hafif olan buhar türbini
sayesinde geminin tahrik sisteminin geliştirilmesiydi. Bu tahrik sisteminin
basit tasarımı, gemi içerisinde daha az yer kaplaması ve önceki sınıflarda
kullanılan tahrik sistemlerine göre daha verimli olmasının kanıtlanması ile 2.
Dünya Savaşı boyunca inşa edilen tüm destroyerlerde değişiklikler olmak
kaydıyla temel olarak bu tahrik sisteminin tasarımı kullanıldı.
|
USS Mahan (DD-364) |
Gridley, Bagley ve Benham Sınıfı
Destroyerler, Mahan Sınıfı Destroyerler ile aynı gövde yapısına ve tahrik
sistemine sahipti. Bu sınıfların farkı 12
torpido kovanı yerine 16 torpido
kovanı ile donatılması, taret sayısının 5 adetten 4 adede düşürülmesi ve
denizaltı savaşına karşı derinlik bomba
atar sistemlerin (K-Guns) eklenmesiydi. Bagley Sınıfı Destroyerlerin bir
diğer farkı Londra Deniz Silahsızlanma
Konferansı’nda alınan destroyerlerin 1500 tonu geçmemesi kuralının göz
ardı edilerek inşa edilmiş olmasıydı. Bagley Sınıfı Destroyerler 1624 ton
ile anlaşma kurallarını ihlal etmişti. Bu ağırlık artışının temel sebebi ise
gemi içerisine ilave yakıt depolama alanlarının eklenmesiydi. Haliyle bu
ilaveler sayesinde Bagley Sınıfı Destroyerlerin seyir menzili artmıştı.
Somers
Sınıfı Destroyerler ise Porter Sınıfı Destroyerlerin geliştirilmiş
versiyonu olarak tasarlandı ve inşa edildi. Mahan Sınıfı Destroyerlerle
birlikte kullanıma sunulan yeni tahrik sistemi sayesinde Somers Sınıfı
Destroyerlerde ciddi ağırlık tasarrufu sağlandı. Böylelikle Somers Sınıfı
Destroyerlere, denizaltı
savaşına karşı derinlik bomba atar rafları ve hava savunma sistemleri eklenme
şansı oldu. Somers sınıfı destroyerlerin başarılı gövde yapısı ilerleyen yıllarda Fletcher
Sınıfı Destroyerlerin tasarımının temelinde de kullanılacaktı.
|
USS Somers (DD-381) |
Sims Sınıfı
Destroyerler,
Amerika'nın 2. Dünya Savaşı'na girmesinden önce inşa edilen son destroyer
sınıfıydı. Sims Sınıfı Destroyerler, Londra Deniz Silahsızlanma Konferansı’nda alınan kararlar neticesinde
yapılan sınırlandırma yaklaşık 70 ton
aşılarak inşa edildi. Sims Sınıfı Destroyerler, yeni bir tasarım geliştirmekten
kaçınmak için Farragut Sınıfı Destroyerlere bağlı kalınarak tasarlandı. 1944
yılında yapılan modernizasyon kapsamında Sims Sınıfı Destroyerlerin hava
savunma kapasiteleri arttırıldı. Ayrıca destroyerlere MARK-37 Atış Kontrol Sistemi
ve MARK-1
Atış Kontrol Bilgisayarı gibi dönemin modern elektronik harp sistemleri
entegre edildi. Bu yönden Sims Sınıfı Destroyerler 2. Dünya Savaşı öncesi inşa
edilmiş destroyerler arasında ilk elektronik harp sistemi monte edilen gemiler
oldu. Bu eklemelere rağmen Sims Sınıfı Destroyerlerden 5 adedi 2. Dünya Savaşı boyunca üstlendiği görevlerde batırıldı. Bu
beş gemiden 4 adedi Japonlar, 1
adedi Almanlar tarafından batırıldı.
|
USS Sims (DD-409) |
4-)
2. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİ: 1938 yılında Nazi Almanya’sının Çekoslovakya ve
Avusturya’yı ilhak etmesiyle savaşın ayak sesleri duyulmaya başlamıştı. Yine
aynı dönemde Almanya’nın Versailles Anlaşmasındaki açıklardan yararlanarak ‘’cep
zırhlısı’’ olarak tabir edilen Deutschland
Sınıfı Ağır Kruvazörleri devreye alması ve gizli olarak denizaltı
inşalarına başlaması gerilimi bir kademe daha attırmıştı. Japonya ise 1935
yılında çekildikleri Deniz Silahsızlanma Anlaşmasından önce Fibuki Sınıfı gibi
destroyer sınıfları ile birlikte Ağır Kruvazör ve Zırhlı inşasına hız vermişti.
Dünya’nın göreceği en kanlı savaşın resmi açılışı ise 1939 yılında Almanya’nın Polonya’yı işgali ile başlamış oldu.
|
Admiral Graf Spee (Deutschland Sınıfı Ağır Kruvazör) |
Okyanusun
diğer tarafında bulunan Amerika ise İngiltere ve Fransa ile ticari ilişkilerine
sıkı şekilde devam etmekteydi. Bu ticari faaliyet sayesinde Amerika 1929
senesinde yaşadığı ekonomik buhranı atlatmaya başlamış ve savaşın başladığı
dönemde endüstriyel atılımını bir kademe daha ileri taşımıştı. Silahsızlanma
Anlaşmasının bozulması ile Amerika’da deniz gücünü arttırma yolunda adım atmaya
başlamıştı. Bu güç artırımı kapsamında Dünya Savaşı başlamadan hemen önce,
yani, 1938 yılında Kongre tarafından 8
adet yeni tasarım destroyer inşasına onay verilmiş; savaşın patlak
vermesiyle onay verilen destroyerlere 22
adet daha ilave edilmesine karar verilmişti.
Üretilecek
bu 30 adet destroyer ise Benson Sınıfı Destroyerler olarak
isimlendirildi. Benson Sınıfı Destroyerler, Sims Sınıfı Destroyerin tasarımına
dayanan bir yapıya sahipti. Benson Sınıfı Destroyerler, torpido hasarını
azaltmak için daha iyi zırh ve bölme yapısına sahipti. Benson Sınıfı
Destroyerlerde uygulanan yeni bölme sistemi sayesinde bir bölmenin veya iki
bitişik bölmenin su alması durumunda geminin faaliyetlerine devam etmesi
sağlanabiliyordu. Ayrıca tahrik sistemi Mahan Sınıfı Destroyerlerden itibaren
kullanılan sistemin geliştirilmiş bir versiyonu olacaktı ve yeni bölme sistemi
sayesinde kazan dairelerinin bulunduğu bölmeler daha korunaklı hale
getirilmişti. Bu sayede gemi isabet almış olsa dahi geminin hareket kaybı
yaşamasının önüne geçilmişti. Yukarıda zikredilen bu değişiklikler sonucu
Benson Sınıfı Destroyerler, Sims Sınıfı Destroyerlere göre yaklaşık 50 ton ağırlaşmış oldu ve 1670 ton ağırlığa ulaştı. Benson Sınıfı
Destroyerler, Amerika savaşa girmeden önce de konvoy refakat görevlerinde
bulunmuş ve savaş boyunca birçok konvoy refakat görevi ve harekâtta başarılı
olmuştur. Bu başarının sırrı ise 1941 yılından itibaren yapılan
modernizasyonlar ile sağlanmıştı. Bu modernizasyonlar kapsamında gemilere daha
fazla hava savunma silahı (Oerlikon-Bofors),
denizaltı savaşı için ilave derinlik bomba atar sistemler (K-Guns) ve elektronik harp sistemleri eklendi. Benson Sınıfı
Destroyerler başarılı tasarımı ve ispatlanmış başarılı kullanımı sayesinde 2.
Dünya Savaşı sonrası İngiltere ve Kanada dışında ihraç edilen ilk destroyer
sınıfı olmuştur. İhraç kapsamında İtalyan Donanmasına (Italian Navy) 1 adet ve Tayvan Donanması (Republic Of China Navy) 2 adet gemi verilmiştir.
|
USS Benson (DD-421) |
1940
yılında Fransa’nın Almanya tarafından işgal edilmesi ve Atlantik Okyanusu’nda
denizaltı saldırılarının artması üzerine ABD donanmasının deniz güvenliği ve konvoy güvenliği için hızlı şekilde
genişleme kararı aldı. Bu genişleme kapsamında Kongre tasarım aşamasında Fletcher Sınıfı Destroyerler hazır
olana kadar oluşacak boşluğu doldurmak adına 1940 yılında 18 adet Gleaves Sınıfı Destroyer’in inşasına
onay verdi. İlerleyen dönemde (1941) bu sayıya 48 adet daha gemi inşası için onay verilerek Gleaves Sınıf
Destroyerlerden inşa edilecek gemi sayısı 66
adede çıkartıldı. Gleaves Sınıfı Destroyerler, bir önceki sınıf olan Benson
Sınıfı Destroyerler ile aynı özelliğe sahipti. Gleaves Sınıfı Destroyerlerin
gövde olarak tek farkı Benson sınıfının düz hatta bir yapıya sahipken ve
Gleaves Sınıfı Destroyerlerin yuvarlak hatlara sahip olmasıydı.
İki sınıf arasındaki boyutsal ve ağırlık farkı ise oldukça azdı. Gleaves Sınıfı
Destroyerler, Benson Sınıfı Destroyerlere göre 10 ton ağır ve yaklaşık 2
metre uzundu. Bazı referans kaynaklar, Benson Sınıfı ile Gleaves Sınıfını
aynı sınıf içerisine alarak tek bir sınıf olarak görmektedir. Bu durum her iki
sınıfın da birbirine yakın özelliklerde olması, aynı tarihler arasında inşa
edilmesi ve yine aynı modernizasyonlardan geçmesi ile kabul edilebilir bir
yaklaşım olarak görülmektedir. Aynı sınıf mantığında gidildiği takdirde Gleaves
Sınıfı Destroyerler; Benson Sınıfı Destroyerlerin iyileştirilmiş hali olarak
görülebilir.
Hem Benson hem de Gleaves Sınıfı Destroyerlerde kullanımına
başlanan geliştirilmiş yeni bölme sisteminin yararlılığı 1941 yılında
kanıtlanmış oldu. 1941 yılının Ekim ayında ABD halen tarafsızlığını korurken
Gleaves Sınıfı USS Kearny (DD-432)
İzlanda’nın Reykjavik limanında
demirlemişti. Ekim ayının ortasında İzlanda açıklarında Alman denizaltılarından
oluşan bir ‘’Kurt Sürüsü (Wolfpack)’’ İngiliz konvoyuna saldırarak konvoy
koruması ile görevli Kanada Kraliyet Donanmasına bağlı destroyerleri batırdı.
Bunun üzerine yardıma çağrılan USS Kearny olay yerine varır varmaz derinlik
bombaları ile denizaltılara saldırdı. Bu saldırı sırasında U-568 denizaltısı tarafından ateşlenen bir torpido USS Kearny'yi
sancak tarafından vurdu. Mürettebat, su basmasını önlemek ve çıkan yangını
engellemek için yeni tasarım bölmeleri kapattı. Gemi bu hasar ile Reykjavik
limanına geri döndü ve burada tamire alındı. USS Kearny’nin Alman
denizaltılarına saldırması iki ay sonra Hitler'in ABD'ye savaş ilan etmesi için
gösterilen nedenlerden birisi arasında gösterildi.
|
USS Kearny (DD-432) Hasarlı Şekilde Reykjavik Limanında Demirlemiş |
|
USS Gleaves (DD-423) |
Gleaves Sınıfı
Destroyerler,
aynı Benson Sınıfı Destroyerlerde olduğu gibi 2. Dünya Savaşı’ndan sonrasında
başka ülkelere de ihraç edilmiştir. Bu ihraç edilen ülkelerden birisi de Türk
Deniz Kuvvetleridir. Türk Deniz
Kuvvetleri, Soğuk Savaşın başlaması ile deniz kuvvetlerini güçlendirmek
için ilk defa ABD’den 4 adet Gleaves Sınıfı Destroyer alarak filosunu
genişletmiştir. Türkiye dışında Japon Deniz Kuvvetleri (Japan Maritime
Self-Defense Force) 2 adet, İtalyan
Donanması (Italian Navy) 1 adet, Yunanistan
Donanması (Hellenic Navy) 2 adet ve Tayvan
Donanması (Republic Of China Navy) 2
adet Gleaves Sınıfı Destroyer satın almıştır.
Gleaves
Sınıfı Destroyerlerden sonra denizcilik tarihinin efsane sınıflarından birisi
ABD Donanma envanterine girmeye başladı. Bu efsane sınıf dünya tarihinde en çok
inşa edilen (175 adet), en uzun süre
kullanımda kalan (1941-2001), en çok
savaş madalyası alan ve en çok modernizasyona uğrayan (1942-1943-1944-1950-1960) destroyer sınıfı olarak kayıtlara
geçiştir. Fletcher Sınıfı Destroyerler
olarak sınıflandırılan bu gemilerle ilgili o kadar çok yazılacak şey var ki;
ayrı bir incelemeyi fazlasıyla hak etmektedir. Haliyle bu yazı içerisinde
Fletcher Sınıfı Destroyerlere kısaca değinip; bu sınıfı ayrı bir yazı ile ele
almak daha doğru olacaktır.
Fletcher
Sınıfı Destroyerler daha önce ABD tarafından üretilen tüm destroyer
sınıflarından farklı bir yapıda tasarlanmış ve inşa edilmiştir. Ancak bu
farklı yapı geminin yeniden tasarlandığı anlamını taşımamaktadır. Geminin gövde
yapısı ve zırh yapısı Farragut Sınıfı Destroyerler ve Somers Sınıfı
Destroyerlerden beri gelişerek gelen ve en son olarak Benson-Gleaves Sınıfı
Destroyerler dikkate alınarak yapılmıştır. Fletcher Sınıfı Destroyerlerin gövde
yapısı Benson-Gleaves Sınıfı Destroyerlere göre yaklaşık 8,35 metre büyük ve ağırlığı 420
ton fazladır. Bunun nedeni ise hava ve denizaltı saldırılarına karşı gemi
güvertesine daha fazla silah sistemi yerleştirilme gerekliliğinin artması
olarak gösterilebilir. Büyük güvertesi sayesinde Fletcher Sınıfı
Destroyerler ilerleyen yıllarda modernizasyona daha açık hale gelecek ve dönem
dönem modern silahlar ile donatılarak gemilerin kullanım ömrü uzatılmış
olacaktı. Fletcher Sınıfı Destroyerlerin tahrik sistemi Mahan Sınıfı Destroyerlerden
beri kullanılan sistem temel alınarak yeniden tasarlanmış kazan ve tribünleri bünyesinde barındırıyordu. Fletcher Sınıfı Destroyerlerin gövde hacminin büyümesi sayesinde yakıt
depolama alanları çoğalmış ve bu sayede geminin seyir menzili de ciddi manada
uzamıştı. Wickes Sınıfı Destroyerlerden beri kullanılan ileri inşa teknikleri
Fletcher Sınıfı Destroyerlerde zirve noktasına ulaşmış ve 4 yıl gibi kısa bir sürede 175
adet Fletcher Sınıfı Destroyer inşa edilmiştir. Tabi ki bu kadar yüksek adette üretilen gemilerin de bazılarının özel ve ilginç anılarının olması kaçınılmazdı. İlginç anılara sahip bir geminin hikayesini de daha önce paylaşmıştım. Okumak isteyenler verdiğim linkten bu geminin ilginç hikayesine ulaşabilirler. (LİNK)
ABD’nin
2. Dünya Savaşına girmesi ile hem Atlantik hem de Pasifik Okyanusunda keşif,
konvoy refakat ve filo koruma görevine uygun gemi ihtiyacının artması sonucu
inşa edilmeye başlanan Fletcher Sınıfı Destroyerler savaş boyunca görevini
layıkıyla yerine getirmiş ve ihtiyaçlar doğrultusunda modernizasyonlara tabi
tutulmuştur. Gemiler üzerindeki en önemli modernizasyonlardan birisi ise
elektronik harp sistemleri (MARK-12 Atış
Kontrol Radarı-MARK-1a Atış Kontrol
Bilgisayarı) ve radarların (MARK-25
Gözetleme Radarı-MARK-6 Hava Arama Radarı) bu sınıf gemilerde artık
standart olarak inşa sırasında eklenmesiydi.
|
MARK-1a Atış Kontrol Bilgisayarı |
Bu bakış açısıyla Fletcher Sınıfı
Destroyerlerin savaşın kaderini belirlediği pek tabii söylenebilir. Her ne
kadar özellikle Pasifik Cephesinde büyük gemiler göz önünde olsa da bu ufak,
çevik, savunması kuvvetli ve hızlı gemiler sayesinde ABD’nin kayıpları bir
hayli azalmıştır. Özellikle destroyerlere radar gibi bir eklentinin yapılmış
olması Japonların kamikaze saldırılarına karşı filoları koruma konusunda
destroyerlerin önemli başarılar kazanması sağlanmıştır. Atlantik Cephesinde
kullanılan Fletcher Sınıfı Destroyerler, savaşın başında refakat ettikleri
konvoyların Alman denizaltılarının Okyanustaki kör noktalardaki saldırılarına
maruz kalsa da; savaşın ilerleyen safhalarında sonar teknolojisinin gelişmesi ve
keşif uçaklarının menzilinin artması ile Alman denizaltılarına karşı oldukça
başarılı olmuştur. Buna karşın Atlantik Okyanusu'nda savaş boyunca konvoylara
refakat eden destroyerler güçlü denizaltı karşıtı savaş (ASW) sistemleri
sayesinde yaşanan kayıplar modern Fletcher Sınıfı Destroyerlerin devreye girmesiyle büyük
oranda azalmıştır. Ayrıca Fletcher Sınıfı Destroyerlere monte edilen yeni
sistem derinlik bombaları sayesinde Alman denizaltıları hem yüzeyde hem de
denizaltında yüksek oranda kayba uğramaya başlamıştır. Amerika’nın savaşa
girmesi ile üretim kapasitesinin zirveye ulaşması ve neredeyse her gün bir gemi
inşa ederek göreve alması neticesinde; hem Japon İmparatorluğu hem de
Almanya bu üretim kapasitesine karşılık verememiş ve kaybettikleri ünitelerin
yerini dolduramamıştır. Dolayısıyla hem havada hem de denizlerdeki inisiyatif
tamamen müttefiklere geçmiş ve Japonya’nın ve Almanya’nın işgal ettiği
topraklardan sürülerek kendi ana topraklarının işgali ile sonuçlanmıştır.
|
USS Fletcher (DD-445) |
2.
Dünya Savaşı’ndan sonra ilk başlarda Sovyetler Birliği ile Amerika ve İngiltere
özelinde başlayan çekişme ‘’Soğuk
Savaş’’ ortamının doğmasına neden olmuş ve her iki tarafta müttefiki olan
devletlere hem silah hem de lojistik yardımlarda bulunmaya başlamıştır. Bu
bağlamda ABD, Soğuk Savaş boyunca müttefiki olan Devlet donanmalarına Fletcher
Sınıfı Destroyerler vermiştir. Fletcher Sınıfı Destroyerlerden, 14 ülkeye
(Türkiye (5 adet), Arjantin (5 adet), Brezilya (7 adet), Şili (3 adet),
Kolombiya (1 adet), Yunanistan (6 adet), İtalya (3 adet), Japonya (2 adet),
Meksika (2 adet), Peru (2 adet), Güney Kore (3 adet), İspanya (6 adet), Tayvan (4 adet)
ve Batı Almanya (6 adet)) toplam 55 adet verilmiştir.
Soğuk
Savaş döneminde çeşitli modernizasyonlardan geçen Fletcher Sınıfı
destroyerlerin kullanımına devam edilmiştir. Bu modernizasyonlardan ilki 1950
yılında Filo Rehabilitasyon ve Modernizasyonu (FRAM-1) kapsamında gerçekleştirilmiş ve Fletcher Sınıfı
Destroyerlerden bazılarına modern torpido kovanları ile torpidolar ve denizaltı
savaşı için Hedgehog (Kirpi) Antidenizaltı Bomba Atar Sistemleri
eklenmiştir. 1960 yılında yapılan Filo Rehabilitasyon ve Modernizasyonu (FRAM-2) kapsamında bazı destroyerlere MARK-108 ASW roket bataryası
eklenmiştir. Yukarıda zikrettiğimiz rehabilitasyon ve modernizasyonlardan
anlaşılacağı üzere Fletcher Sınıfı Destroyerlerin ne kadar iyi bir tasarıma
sahip olduğuna bir kez daha şahit oluyoruz.
|
Hedgehog (Kirpi) Antidenizaltı Bomba Atar Sistemi |
Modernize
edilmiş Fletcher Sınıfı Destroyerler ABD tarafından Kore Savaşı ve Vietnam
Savaşında da kullanılmış ve son destroyer 1971 yılında ABD donanma envanterinden çıkartılmıştır. Diğer
ülkelere verilen destroyerler ise 1980-1990’lı yıllara kadar kullanılmıştır.
Son Fletcher sınıfı Destroyer ise Meksika Donanması tarafından (ARM Cuitláhuac) 2001 yılında hurdaya
ayrılarak emekli edilmiştir. Günümüzde 4 adet Fletcher Sınıfı Destroyer ise
müze olarak kullanılmaktadır. Bu destroyerlerden 3 adedi (USS The Sullivans (DD-537)-USS Kidd (DD-661)-USS Cassin Young (DD-793)
Amerika Birleşik Devletleri’nde, 1 adedi (USS
Charrette (DD-581)/HS Velos) Yunanistan’da sergilenmektedir.
Allen M. Sumners Sınıfı
Destroyerler,
2. Dünya Savaşı sürerken Fletcher Sınıfı Destroyerlerin geliştirilmiş bir
versiyonu olarak 70 adet inşa
edilmek üzere Kongre tarafından onaylanmıştır. Allen M. Sumners Sınıfı
Destroyerler genel yapı itibarı ile Fletcher Sınıfı Destroyerler ile aynı gövde
yapısına sahip olmakla birlikte, silah sistemleri Fletcher Sınıfı Destroyerlere
göre farklılıklar içermekteydi. Fletcher Sınıfı Destroyerlerde kullanılan tekli 5 taret yerine, Allen M. Sumners
Sınıfı Destroyerler ikili 3 taret
yerleştirildi. Allen M. Sumners Sınıfı Destroyerlere yerleştirilen elektronik
savaş sistemleri ve radarlar, Fletcher Sınıfı Destroyerlere göre daha gelişmiş
versiyonlardı. Allen M. Sumners Sınıfı Destroyerlerin yeni versiyon atış
kontrol ve radar sistemlerinin sayesinde düşman tespit alanı genişledi ve hem
uçaklara hem de yüzey hedeflerine karşı etki alanı çoğalmış oldu. Allen M.
Sumners Sınıfı Destroyerlerde bir başka önemli değişiklik ise torpido sayısının
azaltılması oldu. Çünkü 1945 yılında Pasifik Cephesinde kamikaze saldırılarından
dolayı oluşan tehdit daha fazlaydı. Ayrıca savaşın ilerleyen safhalarında bu
cephede Japon savaş gemisinin az sayıda olmasından dolayı torpido kullanma
ihtiyacı azaldığı için, Allen M. Sumners Sınıfı Destroyerlerde hava savunma
silahları çoğaltılırken torpido adedi azaltılmıştır.
|
USS Allen M. Sumners (DD-692) |
Kamikaze
saldırılarına karşı bu kadar alınan önleme rağmen 2. Dünya Savaşı boyunca Allen
M. Sumners Sınıfı Destroyerlerden 4
adedi batırılmış ve 2 adedi ağır
hasar almıştır. Allen M. Sumners Sınıfı Destroyer, aynı Fletcher Sınıfı
Destroyerler gibi birçok kez modernizasyona uğramıştır. Bu modernizasyonlardan
ilki 1950 yılında yapıldı ve Allen M. Sumners Sınıfı Destroyerlere modern
torpido kovanları ile torpidolar ve denizaltı savaşı için Hedgehog (Kirpi) Antidenizaltı
Bomba Atar Sistemleri eklendi. 1960 (FRAM-1)
ve 1965 (FRAM-2) yıllarında Filo
Rehabilitasyon ve Modernizasyonu kapsamında destroyerlere MARK-108 ASW roket bataryası eklenmiş; Mark-32 Torpido Kovanı ile
Mark-44 Torpidoları ve modernize edilmiş MK-38 Çok Amaçlı Top ile gemiler dönem
koşullarına uygun hale getirilmiştir.
2.
Dünya Savaşı’nın sona ermesi ve Soğuk Savaşın başlamasıyla Allen M. Sumners
Sınıfı Destroyerler başka ülkelere verilmeye başlanmıştır. Allen M. Sumners
Sınıfı Destroyerlerden; 10 ülkeye (Türkiye (1 adet), Arjantin (4 adet),
Brezilya (5 adet), Şili (2 adet), Kolombiya (2 adet), Yunanistan (1 adet), Güney Kore (2 adet), İran (2 adet), Tayvan (10 adet)
ve Venezuela (2 adet)) toplam 31 adet verilmiştir.
Savaşın
sonuna doğru inşası planlanan 70 adet Allen M. Sumners sınıfı destroyerden 12 adedi iptal edilerek; bu sınıfa ait 58 adet destroyerin inşası tamamlanarak
ABD donanmasının envanterine girdiği görülmektedir. İnşası devam eden 12 adet destroyer ise Robert H. Smith Sınıfı Destroyer olarak
yeniden sınıflandırılarak ‘’Mayın Destroyeri (DM)’’ olarak
tasarlanmıştır. Robert H. Smith Sınıfı Destroyerler tamamen Allen M. Sumners
Sınıfı Destroyer ile aynı özelliklerde olmakla birlikte; torpido kovanı ve
torpido yerine mayın taşımak için tasarlanmıştı. Ancak Robert H. Smith Sınıfı
Destroyerler, 2. Dünya Savaşı boyunca mayın tarama görevlerinde sıklıkla
kullanılmalarına karşın, hiç mayın döşeme görevi gerçekleştirmedi. Robert
H. Smith Sınıfı Destroyerler, hiçbir modernizasyona tabi tutulmadan 1950 yılına
kadar aktif kullanıldı ve 1970 yılından itibaren donanma envanterinden
çıkartıldı. Robert H. Smith Sınıfı Destroyerlerden 1 adedi Türk Deniz
Kuvvetlerine verildi ve Türk Donanmasında TCG
Muavenet (DM-357) ismi ile görev yaptı. Evet, bildiniz 1992 yılında
gerçekleştirilen ünlü ‘’ NATO Kararlılık Gösterisi’’
tatbikatında USS Saratoga uçak gemisi tarafından vurulan TCG Muavenet, Robert
H. Smith Sınıfı Destroyerlerden birisidir.
|
|
Gearing Sınıfı
Destroyerler,
2. Dünya Savaşı’nın sonuna doğru kongre tarafından 152 adet üretimine onay verildi. Gearing Sınıfı Destroyerler, Allen
M. Sumners Sınıfı Destroyerlerin geliştirilmiş bir versiyonuydu. Gearing Sınıfı
Destroyerlere yerleştirilen yeni tasarım kazan ve tribünler gemilerin, Allen M.
Sumner Sınıfı Destroyerlere göre 4,3
metre daha uzun olmasına ve 458 ton
ağır olmasına neden olmuştu. Gearing Sınıfı Destroyerlere
yerleştirilen bu yeni kazanlar Fletcher Sınıfı Destroyerlerden itibaren
yerleştirilen kazanlarla önemli farklılıklar gösteriyor ve gemi tahrik
sisteminin daha verimli çalışmasını sağlıyordu. Bu yeni kazan dizaynı Soğuk
Savaş sırasında denize indirilecek destroyerlerde kullanılacak kazanların atası
olarak görülebilir. Gemi diğer özellikleri itibarı ile tamamen Allen M. Sumners
Sınıfı Destroyer ile aynı özelliklere sahipti. Ancak gemilerin boyutunun
büyümesinden dolayı modernizasyon uygulanma kolaylığı da aşikardı. Gearing
Sınıfı Destroyerler, 1950 ve 1960 yıllarında modernizasyona sokuldu. Bu
modernizasyonlar kapsamında Gearing Sınıfı Destroyerler, Fletcher ve Allen M.
Sumners Sınıfı Destroyerler ile aynı silah sistemlerine sahip olmuştur. Gearing
Sınıfı Destroyerlerin 1965 yılında yapılan modernizasyonunda (FARM-2) ise Soğuk Savaş boyunca yeni
inşa edilen gemilerde görülen 8 Bölmeli Antidenizaltı Roket Sistemi (Anti Submarine Rocket/ASROC), Drone
Antidenizaltı Helikopteri ve Değişken Derinlikli Sonar Sistemi (Variable Depth Sonar (VDS))
eklenmiştir.
|
USS Gearing (DD-710) |
|
Anti Submarine Rocket/ASROC |
Gearing
Sınıfı Destroyerlere ait ilk gemiler 1945 yılının ortalarından itibaren göreve
başladı. Bu yüzden bu sınıfa ait gemiler 2. Dünya Savaşı’nda çok az harekâta katılabildi.
İnşa edilmeyi bekleyen Gearing Sınıfı Destroyerlerden 1945 yılında 47 geminin siparişi iptal edildi. 2.
Dünya Savaşı'nın sona ermesi ile 1946 yılında 7 geminin daha inşası iptal edilerek toplam 152 adet gemiden 54 adet geminin inşası iptal edilmiş
oldu. Bu sınıfa ait gemiler yukarıda zikrettiğimiz modernizasyonlar ile ABD
Donanmasında 1975 yılına kadar
görevde kaldı. 1975 yılından itibaren Gearing Sınıfı Destroyerlerden 64 adedi çeşitli ülkelere ait
donanmalara devredildi.
5-)
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ: Nazi Almanya’sı
ve Japon İmparatorluğu’nun teslim olması ile 2. Dünya Savaşı sona ermiş ve
müttefik kuvvetler Yalta ile Potsdam Konferansları sonrası ''yeni dünya düzeni'' üzerine çeşitli anlaşmalara varmıştı. Özellikle Japonya’nın teslimine sebep
olan ve ABD tarafından Japon kentlerine atılan nükleer bombalar ile aynı
zamanda ‘’Nükleer Çağ’’ olarak isimlendirilen dönemde başlamış
oluyordu. Ancak yapılan anlaşmalara Sovyetler Birliği lideri Stalin’in çeşitli
bahanelerle uymamaya başlaması ile 1949 yılından itibaren ABD ve İngiltere ile
Sovyetler Birliği arasında kutuplaşmaya neden oldu. Bunun sonucu olarak Stalin
yönetimindeki Sovyetler Birliği çeşitli ülkelerdeki ‘’Komünist Hareketleri’’ doğrudan veya dolaylı olarak destekleyerek
bu ülkelerin komünizm ile yönetilmesi, haliyle Sovyetler Birliği ile ittifak
yapması yolunda çalışmalar yürütüyordu. Bu oluşum sonucu Sovyetler Birliği’nin ''Komünist'' sistemi ile bu sisteme bağlı müttefikleri ve Amerika Birleşik
Devletleri’nin ''Demokratik Kapitalizm'' düşüncesini savunan müttefiklerinin oluşmasına
neden olmuştu. Bu dönemde Avrupa ise Churchill’in yaptığı ünlü açıklamada
belirttiği üzere ‘’Demir Perde’’ ile ikiye bölünmüş durumdaydı. (Bkz. Soğuk Savaşın Kökenleri)
İşte
Soğuk Savaş döneminin başlaması ile askeri harcamalar ve silahlanma yarışı da
devam etti. 2. Dünya Savaşı sonrası Alman bilim adamları tarafından çalışmaları
yapılarak uygulanan ‘’jet motoru’’ teknolojisi ve ‘’füze’’ teknolojilerine
ait bilgilerde müttefik kuvvetlerin eline geçti. Bu teknolojilerin
geliştirilmesi için her iki tarafta hemen çalışmalara başladı ve ilk uygulama
örnekleri 1950’li yıllardan itibaren görülmeye başlandı. Bu yeni teknolojilerin
destroyerlere entegre edilmesi ise 1950’li yılların ortasında gerçekleşmeye
başladı.
Her
iki kutuptaki devletlerin birbiri ile doğrudan olmasa dahi dolaylı yoldan
karşılaşması 1950 yılında patlak veren Kore Savaşı ile gerçekleşmiştir.
Kore savaşı sürerken, ABD 2. Dünya Savaşı’na katılmış olan zırhlı, kruvazör ve
destroyerleri kullanmıştır. Savaşın ilerleyen safhalarında Fletcher, Allen M.
Sumners ve Gearing Sınıfı Destroyerlerin hem eski versiyonları hem de modernize
edilmiş versiyonları da kullanılmıştır. 1965 yılında Tonkin Körfezinde devriye
görevi yapan Allen M. Sumners sınıfı USS
Maddox (DD-731) destroyerine, Kuzey Vietnam Torpidobotları tarafından
yapılan saldırı ile ‘’Vietnam Savaşı’’ resmi olarak
başlamıştır. Bu savaş boyunca filoların hava ve denizaltı savunmasına az sayıda
modernize edilmiş Fletcher Sınıfı Destroyer ile birlikte Allen M. Sumners ve
Gearing Sınıfı Destroyerlerde katılmıştır.
|
USS Maddox (DD-731) |
2.
Dünya Savaşı’nın sona ermesi ve Soğuk Savaş’ın başlaması ile birlikte yeni
destroyer inşasına devam eden ABD donanması; 2. Dünya Savaşı’ndan önce inşa
ettiği destroyerleri de emekliye ayırmaya başladı. Bu kapsamda Benson Sınıfı
Destroyerlerden önce inşa edilen Destroyerler (Porter Sınıfı Destroyerler
dışında) emekli edilerek hurdaya ayrıldı. Ayrıca Gleaves ile Benson Sınıfı
Destroyerlerin de yarıdan fazlası emekli edildi ve hurdaya ayrıldı.
Soğuk
Savaş boyunca gelişen teknoloji ile birlikte destroyer tasarımları, üzerindeki
silah sistemleri, elektronik savaş ekipmanları ve radarlarda büyük bir evrim
geçirmiştir. Bu yaşanan değişim ile birlikte günümüzde modern savaş gemilerinin
olmazsa olmazı olan bazı ekipmanların ilk versiyonları da Soğuk Savaş döneminde
karşımıza çıkmıştır. Bu yeni ekipmanların destroyer gibi küçük sayılabilecek
gemilere entegre edilmesi için deneysel bazı sınıflar karşımıza çıkmaktadır.
Bu
deneysel sınıfların ilki 2. Dünya Savaşı’nın hemen sonrasında denize indirilen
Norfolk Sınıfı Destroyer Liderleriydi. Norfolk
Sınıfı Destroyer Lideri, Kruvazör gövdesi üzerine tasarlanarak inşa edildi
ve 1953 yılında göreve başladı. Norfolk Sınıfı 5600 ton gibi muazzam bir ağırlığa ve 160 metre gibi bir destroyer için büyük sayılabilecek bir uzunluğa
sahipti. Norfolk sınıfının asıl yapılış amacı en son model radar, sonar ve
diğer elektronik cihazların test edilmesi ve komuta gemisi (bayrak gemisi)
görevini icra etmesinin planlanmasıydı. Norfolk Sınıfı sadece yeni elektronik
sistemlerin denenmesinde değil, yeni silah sistemlerinin denenmesinde de
kullanılmak üzere gövde yapısının büyük olması tercih edilmişti. Bu kapsamda
gemi üzerine ilk roket versiyonlarından birisi olan RUR-4 Antidenizaltı Roket Sistemi monte edilmişti. Norfolk Sınıfı
çeşitli tatbikatlarda kullanılmış; 1960 yılında geçirdiği modernizasyon sonrası
gemi üzerindeki Oerlikon Topları ve Derinlik Bomba Rafları sökülerek; 8 Bölmeli
Antidenizaltı Roket Sistemi (Anti Submarine Rocket/ASROC) sistemi monte
edilmişti. Bu modernizasyon sonrası USS Norfolk, 1970 yılına kadar çeşitli filolarda
‘’Komuta Kontrol Gemisi’’ görevini
yürüttükten sonra, bakım maliyeti ve geminin verimsiz tasarımından dolayı 1973
yılında donanma envanterinden çıkartılarak emekli edilmiştir.
|
USS Norfolk Destroyer Lideri (DL-1) |
|
RUR-4 Antidenizaltı Roket Sistemi |
Bir
başka deneysel sınıf ise Mitscher Sınıfı Destroyerlerdir. Mitscher Sınıfı Destroyerler, Norfolk Sınıfı kadar olmasa dahi
diğer destroyer sınıflarına göre oldukça ağır ve büyüktü. Destroyerlerin 1949
yılında tasarımına başlandı ve 1951 yılında inşasına başlandı. 4 adet
destroyerden ilki 1953 yılında göreve başladı. Mitscher Sınıfı Destroyerler,
Gearing Sınıfı Destroyerlere göre 984
ton daha ağır ve 31 metre daha
uzundu. Bahsi geçen bu fark Mitscher Sınıfı Destroyerleri bir bakıma kruvazör
ölçeğinde bir gemi yapıyordu. Mitscher Sınıfı Destroyerler bu yüzden ‘’Destroyer
Lider’’ veya ‘’Komuta Kontrol Gemisi’’ olarak
sınıflandırılmaktaydı. Mitscher Sınıfı Destroyerlerin bu şekilde büyük inşa
edilmesinin bir diğer nedeni de gelecekte inşası planlanan destroyer
sınıflarının hareket tarzı, yük dağılımı, sistemlerin yerleşiminin avantaj ve
dezavantajlarının gözlemlenerek doğru tasarıma ulaşma gereksinimden ileri
gelmekteydi. Mitscher Sınıfı Destroyerlerde eski silah sistemleri ile
birlikte; RUR-4 Antidenizaltı Roket Sistemi ve 8 Bölmeli Antidenizaltı Roket
Sistemi (Anti Submarine Rocket/ASROC) gibi modern silah sistemleri bulunuyordu.
İnşa edilen 4 adet Mitscher Sınıfı Destroyerlerden 2 adedi 1969 yılında emekli edilerek hurdaya ayrılmış; diğer 2 gemi ise
1968 yılında modernize edilerek; RIM-24
Tartar Hava Savunma Füzesi atma kabiliyeti olan MARK-13 güdümlü füze fırlatma sistemi eklenmiştir. Bu modernize
edilen gemiler ise 1978 yılına kadar görevde kalmış ve bu tarihten sonra
donanma envanterinden çıkartılmıştır.
|
MARK-13 Güdümlü Füze Fırlatma Sistemi ve RIM-24 Tartar Hava Savunma Füzesi |
Deneysel
gemilerle birlikte ABD donanması emekli edilen destroyerlerin yerine de gemi
inşa etmeye devam ediyordu. Bu kapsamda 18 adet yeni destroyer inşası için
kongre 1950 yılında onay verdi. Forrest
Sherman Sınıfı Destroyerler hizmete girdiklerinde, 127 metre uzunluğu ve 2.800
ton ağırlığı ile o güne kadar inşa edilmiş en büyük ABD yapımı
destroyerlerdi. Bu ağırlık ve uzunluğu 2. Dünya Savaşı’nın sonunda inşa edilen
Gearing Sınıfı Destroyerler ile karşılaştırdığımızda Forrest Sherman Sınıfı
Destroyerlerin 142 ton daha ağır ve 8 metre daha uzun olduğu görülebilir.
Forrest
Sherman Sınıfı Destroyerlerde yeni versiyon silah sistemleri kullanılmaya özen
gösterildi. Gemi üzerinde 3 adet tekli taret 5 inch (127mm) / 54 kalibre
MARK-42 çok amaçlı top ve Hedgehog (Kirpi) Antidenizaltı Bomba Atar Sistem gibi
yeni versiyon silahlar kullanıldı. Gelişen teknoloji ile Forrest Sherman Sınıfı
Destroyerlere 1968 yılında yapılan modernizasyon sonrası gemilere, RIM-66 (SM-1MR) Hava Savunma Füzesi
atma kabiliyeti olan MARK-13 MOD-4 güdümlü
füze fırlatma sistemi ile 8 Bölmeli
Antidenizaltı Roket Sistemi (Anti Submarine Rocket/ASROC) gibi modern silahlar
eklenmiştir. Ayrıca MARK-56 Atış
Kontrol Sistemi ile elektronik harp kapasitesi yükseltilmiştir. Bu modernizasyona tabi olan gemiler 1983
yılına kadar görevde kalmıştır. 1983 yılından itibaren emekli edilen bazı
gemiler günümüzde müze olarak Amerika’da sergilenmektedir.
|
USS Forrest Sherman (DD-931) |
1958
yılında inşasına başlanan Farragut
Sınıfı Destroyerler modern destroyer ve firkateynlerin öncüsü olarak
görülebilir. Farragut Sınıfı Destroyerlerin üzerindeki silah sistemleri, atış
kontrol sistemleri, atış kontol radarı ve tarama radarlarıyla modern savaş
gemilerinde bulunan tüm sistemlerin ilk versiyonları bulunuyordu. Bu sistemleri
detaylandıracak olursak: silah sistemi olarak güdümlü füze fırlatma
sistemlerine ilave olarak, RIM-2 Terrier
anti-hava savunma füzeleri ve en önemli yenilik olarak MK-141 Harpoon gemisavar füzesi gemiler üzerinde bulunuyordu. Farragut
Sınıfı Destroyerler, atış kontrol, sensör ve radar sistemi olarak tamamen yeni
teknolojilerden yararlanıyordu. Bu sistemler arasında günümüzde kullanılan
savaş gemilerinde gelişmiş versiyonları bulunan, AN/SPS-48 3D hava tarama radarı, AN/SPG-53 atış kontrol radarı, AN/SPG-32
elektronik harp kontrol sistemi ve MARK-36
SRBOC Decoy Fırlatma Sistemi bulunuyordu.
|
MK-141 Harpoon Gemisavar Füze Sistemi |
|
MARK-36 SRBOC Decoy Fırlatma Sistemi |
Tabi
ki bu büyük yenilikler yüzünden gemi ağırlığı ve uzunluğu da bir hayli
büyümüştü. Farragut Sınıfı Destroyerler; Forrest Sherman Sınıfı Destroyerlere
göre 1434 ton daha ağır ve 32 metre daha uzundu. Geminin ağırlığı
ve uzunluğunun büyümesine karşın hızından hiçbir şey kaybetmemişti. Bunun
nedeni geminin uzunluğu ile orantılı olarak iç hacminin büyümesi sonucu daha
fazla kazan konulma şansının doğması ve gemi tahrik sisteminin artık iki
kazanın bir pervane şaftını beslemesi gemi hızının korunmasındaki en önemli
unsurdu. Farragut Sınıfı Destroyerlerin
hayata geçirilmesinde daha önce inşa edilen Mitscher Sınıfı Destroyerlerin
büyük rolü vardı. Farragut Sınıfı Destroyerler, Mitscher Sınıfı Destroyerlere
göre hem 592 ton daha ağır hem de 6 metre daha uzun olmalarına rağmen
başarılı tasarımı sayesinde dengeli ve kullanışlı bir sınıf olmuştur. Mitscher
Sınıfı Destroyerlerden alınan dersler sayesinde geminin tasarımında, inşasında
ve görevi sırasında herhangi bir dezavantaj yaşanmamış; bunun sonucu olarak
Farragut Sınıfı Destroyerler, 1993
yılına kadar kullanımda kalmıştır.
|
USS Farragut (DDG-37) |
1957
yılında inşasına başlanan Charles F.
Adams Sınıfı Destroyerler, Forrest Sherman Sınıfı Destroyerlerin
geliştirilmiş bir versiyonu olarak görülebilir. Ancak Charles F. Adams Sınıfı
Destroyerlerin en büyük farkı güdümlü füze sistemleri ve elektronik harp
sistemleri ile donatılarak bir ‘’Güdümlü Füze Destroyeri (DDG)’’
olmasıydı. Bu füze sistemlerinin rahat yerleştirilmesi için Charles F. Adams
Sınıfı Destroyerlerin uzunluğu arttırılmış ve Forrest Sherman Sınıfı
Destroyerlere göre uzunluğu 9 metre
büyümüştür. Charles F. Adams Sınıfı Destroyerler, ABD donanması için inşa
edilen son buhar türbini ile çalışan destroyerlerdi. Bu sınıftan itibaren
göreve başlayan destroyerlerin tahrik sistemi gaz tribünleri ile sağlanacak ve
bu yeni tribün sistemi günümüze kadar geliştirilerek kullanımda kalmaya devam
etmektedir. Yeni silah, sensör ve elektronik harp sistemlerinin
yerleştirilmesiyle Charles F. Adams Sınıfı Destroyerlerin boyutu ile birlikte
ağırlığı da artmış ve Forrest Sherman Sınıfı Destroyerlere göre ağırlığı 477 ton fazlalaşmıştır. Charles F.
Adams Sınıfı Destroyerlerde bulunan silah sistemleri, , RIM-24 Tartar anti-hava
savunma füzesi atma kabiliyeti olan iki füze atma yetisine sahip MARK-11 güdümlü füze fırlatma sistemi, 8 Bölmeli Antidenizaltı Roket Sistemi
(Anti Submarine Rocket/ASROC) ve MK-141 Harpoon Gemisavar Füzesi gemiler
üzerinde standart olarak bulunuyordu. Gemilere 1962 yılında yapılan
modernizasyon sonrası MARK-11 güdümlü
füze fırlatma sistemi, MARK-13 güdümlü füze fırlatma sistemi
ile değiştirilmiş ve RIM-24 Tartar anti-hava savunma füzeleri yerine RIM-66
(SM-1MR) anti-hava savunma füzeleri konulmuştur.
Charles
F. Adams Sınıfı Destroyerlerden, Almanya ve Avusturalya için üçer adet
üretilmiştir. Almanya için üretilen gemiler Lutjens Sınıfı Destroyerler olarak alt sınıflandırmaya tabi
tutulmuş; Avusturalya için üretilen gemiler Perth Sınıfı Destroyerler olarak alt sınıflandırmaya tabi
tutulmuştur. Ayrıca Charles F. Adams Sınıfı Destroyerlerden 5 adedi Yunanistan’a satılmış ve bu
gemiler 2006 yılına kadar görevde
kalmıştır. Charles F. Adams Sınıfı Destroyerlerden 1 adedi ise Avusturalya
donanmasına devredilerek eğitim gemisi olarak kullanılmıştır.
|
USS Charles F. Adams (DDG-2) |
Charles
F. Adams Sınıfı Destroyerler 1950'ler için en son teknoloji ile tasarlanmış
olsa da, 1970'lerin ortalarına gelindiğinde donanma yetkilileri, Charles F.
Adams sınıfı destroyerlerin modern hava saldırıları ve güdümlü füzelere karşı
yeterli olmadığı kanaatindeydi. Bu güvenlik açığını azaltmak için ABD
Donanması, gemilerin hizmet ömrünü uzatmayı amaçlayan bir modernizasyon programı
başlattı. Bu program kapsamında gemilere bir dizi ilave sensör, silah ve
iletişim sistemi eklenmesi planlandı. Ancak 1980'ler boyunca Ronald Reagan Yönetimi, Ticonderoga Sınıfı Güdümlü Füze
Kruvazörleri’nin üretimini hızlandırmayı seçerek Charles F. Adams sınıfı
destroyerler için planlanan modernizasyonu iptal etti. Bu modernizasyon
kapsamında Charles F. Adams Sınıfı Destroyerlerden sadece 3 adedi (USS Tattnall
(DDG-19), USS Goldsborough (DDG-20) ve USS Benjamin Stoddert (DDG-22))
planlanan modernizasyona tabi tutuldu. Charles F. Adams Sınıfı Destroyerlerin
bir kısmı 1962'de yaşanan Küba Krizi sırasında ve Vietnam Savaşı’nda görev
yaptı. Charles F. Adams Sınıfı Destroyerler, Arleigh Burke Sınıfı Güdümlü Füze
Destroyerlerinin göreve başlamasıyla birlikte kademeli olarak emekli edildi ve
son destroyer 1993 yılında emekliye ayrılarak donanma envanterinden çıkartıldı.
1972
yılından itibaren inşasına başlanan Spruance
Sınıfı Destroyerler ilk modern destroyer tipi olarak karşımıza çıkmıştır.
Spruance Sınıfı Destroyerler bünyesinde birçok ilki barındırdığı için özel bir
sınıf olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca bu destroyerler, inşa edildiği tarih
göz önüne alındığında ABD donanmasının inşa ettiği ağırlık ve uzunluk olarak en
büyük destroyerlerden birisiydi. Gövdenin bu kadar büyümesinin en önemli nedeni
destroyerlere helikopter iniş pisti
ve hangarının eklenmesiydi. Bu
yönden Spruance Sınıfı Destroyerler, daha önce yalnızca Destroyer Eskort/Refakat ve
Kruvazörlerde bulunan uçuş güvertesi ve helikopterler için kapalı hangarın
uygulandığı ilk destroyer sınıfı olma özelliği taşıyordu. ABD Donanması destroyerlerin
büyüyen boyutundan dolayı Spruance Sınıfı Destroyerleri ‘’muhrip/kruvazör’’ olarak
sınıflandırma eğilimindeydi.
|
USS Spruance (DDG-963) |
Ancak
bu tanımlama karmaşası ve ABD donanmasının belirlediği sınıflandırma
terimleriyle diğer ülkeler arasında uyumsuzluğu beraberinde getiriyordu. Bu
yüzünden ABD savaş gemisi envanterinin 20
Haziran 1975 tarihinde diğer devletlerin sınıflandırmalarıyla uyumlu hale
getirilmesine karar verildi. Bu karar doğrultusunda NATO üyesi ülkelerle
imzalanan STANAG Anlaşması kapsamında
daha önce ‘’Destroyer Lider (DL)’’ olarak sınıflandırılan gemiler ‘’Kruvazör
(CL)’’ olarak sınıflandırılmaya başlandı. Bu sayede 2. Dünya Savaşı'ndan
sonra ABD donanma sınıflandırmasında açıkta kalan Kruvazör sınıflandırması
Sovyetler Birliği’nin kruvazör sınıflandırmasının karşısına konulmuş oldu. Buna
en iyi örnek Sovyetler Birliği'nin 1970’li yılların sonunda inşa ettiği Kirov
Sınıfı Kruvazörlere karşılık; ABD’nin ürettiği Ticonderoga Sınıfı Kruvazörler
gösterilebilir. 2. Dünya Savaşı’ndan
beri kullanılan ‘’Destroyer Eskort/Refakat (DE)’’ sınıfları ise ‘’Firkateyn (FF)’’ olarak
sınıflandırıldı. Aslında firkateyn dediğimiz sınıflandırmaya uygun olan gemiler
1963 yılından beri Destroyer Eskort/Refakat olarak üretiliyordu. Firkateynler,
özellikle iç deniz olarak (Akdeniz) ifade edilebilecek coğrafyalara uygun
gemilerdi. Bu yüzden 1970’li yıllardan itibaren ABD gemi ihracatı
destroyerlerden, firkateynlere doğru kaymaya başlamıştı. Firkateynlerden daha
düşük boy ve ağırlığa sahip gemiler ise ‘’Korvet (K)’’ olarak
sınıflandırılmaya başlandı. Korvetler, kıyı görevi için kullanılan firkateynden
daha küçük, manevra kabiliyeti yüksek, hafif silahlı (devriye botu ile
firkateyn arasında) savaş gemileridir. Bu bağlamda; yenilenen sınıflandırmaya
göre 55-128 metre uzunluk, 500-3000 ton arası savaş gemileri ‘’Korvet’’
olarak; 130-160 metre uzunluk, 3000-7500 ton arası savaş gemileri ‘’Firkateyn’’
olarak; 160-190 metre uzunluk 7200-9900 ton arası savaş gemileri ‘’Destroyer’’
olarak ve 190 metreden uzun 10.000 tondan
ağır savaş gemileri ise ‘’Kruvazör’’ olarak
sınıflandırılmıştır.
Spruance
Sınıfı Destroyerlere dönecek olursak;
Bu
sınıfa ait destroyerlerde bulunan bir başka önemli değişiklik ise daha önce
firkateynlerde başarısı kanıtlanmış yeni tasarım gaz tribünlü tahrik sisteminin ilk defa
büyük tonajlı bir gemiye uygulanmasıydı. Bu uygulamanın başarılı olması ile sonraki
üretilecek büyük tonajlı tüm savaş gemilerinde (nükleer güçle çalışan uçak
gemileri hariç) bu sistemin gelişmiş versiyonları kullanıldı. Spruance Sınıfı
Destroyerlerin ABD Deniz Kuvvetlerine tasarım olarak bir başka önemli katkısı
ise 1980’li yıllarda üretilecek olan Ticonderoga Sınıfı Kruvazörlerin tasarımının
bu destroyerlerin gövdesi temel alınarak yapılmasıydı. Ticonderoga sınıfı kruvazörler, Spruance
Sınıfı Destroyerlerin gövde yapısının uzatılarak üst gövdesinin genişletilmesiyle
inşa edilmiş ve bu kruvazörler ABD Donanmasında uzun yıllar görev yapmıştır.
|
Destroyerlerde Kullanılan General Alectric'e Ait Gaz Tribünü |
Spruance
Sınıfı Destroyerler, hava savunma ağırlıklı olarak tasarlanmıştı. Bu kapsamda
gemilerde ilk defa 8 bölmeli MARK-29 Sea
Sparrow roket bataryası kullanılmıştı. Ayrıca ikili MARK-11 güdümlü füze
fırlatma sistemi ve ASROC 8 bölmeli roket bataryası gemilerde standart olarak
bulunuyordu. 1980 (FRAM-1) ve 1990 (FRAM-2) yıllarında Filo Rehabilitasyon
ve Modernizasyonu kapsamında destroyerlere dörtlü MK-141 Harpoon anti-gemi füze bataryası, 20mm MARK-15 Phalanx Cıws, 61 bölmeli Tomahawk/ASROC füze bataryası ve 4
bölmeli MARK 143 Tomahawk roket
bataryası eklenerek gemiler modern savaşa uygun hale getirilmiştir.
|
ASROC 8 Bölmeli Roket Bataryası - MARK-29 Sea Sparrow Füzesi |
90’lı
yıllardan itibaren ABD, yılda 28 milyon
dolar tasarruf etmek için Spruance Sınıfı Destroyerleri hizmetten çıkarmaya
başladı. Ancak, Spruance Sınıfı Destroyerlerin bakımları ve güncellemeleri
yapılsaydı 2019 yılına kadar ABD Donanmasına hizmet edebileceği öngörülmekteydi. Buna karşın Spruance ve Kidd
Sınıfı Destroyerler yapılan son modernizasyonlara rağmen, hala pahalı ve
işletmek için yoğun insan gücü isteyen gemilerdi. 1990 yılından itibaren Model-1 Arleigh Burke Sınıfı Destroyerler
göreve başlamıştı. Arleigh Burke Sınıfı Destroyerler, Aegis savaş kontrol sistemi sayesinde daha düşük maliyetliydi ve
Spruance Sınıfı Destroyerlere göre çok yönlü savaş ekipmanlarına sahipti. Bu
nedenlerden dolayı Spruance Sınıfı Destroyerler 1998 yılından itibaren kademeli olarak emekli edilmeye başlandı ve
son Spruance Sınıfı Destroyerler (USS Cushing (DDG-985) 2005 yılında emekli
edilerek; tatbikatta hedef olarak batırıldı.
Kidd
Sınıfı Destroyerler, başlangıçta İran
İmparatorluk Donanması için sipariş edilen destroyerlerdi. Bu destroyerler ‘’Beyaz
Devrim’’ kapsamında ABD ile İran arasında yapılan kapsamlı ve büyük
askeri teçhizat alımı kapsamında sipariş verildi. İran Şahı Muhammet Rıza
Pehlevi’nin, Kidd Sınıfı Destroyerlerin siparişini vermesindeki amaç Basra
Körfezi'nde hava savunma rolünde bir destroyer filosu istemesiydi. ABD’ye
verilen 6 gemilik siparişi ABD Kongresi, inşası devam eden 30 adet Spruance Sınıfı
Destroyerin inşasını etkileyeceğini gerekçe gösterilerek sadece 4 adet geminin
inşasına onay verdi. Ancak 1979 yılında gerçekleşen İran İslam Devrimi
sonrası iki ülke arasındaki ilişkilerin kopmasıyla yapılan sözleşme iptal
edildi ve gemiler ABD Donanması'na 1981 yılından itibaren Kidd Sınıfı olarak
isimlendirilerek devredildi.
|
USS Kidd (DDG-993) |
Kidd
Sınıfı Destroyerler, önceki Spruance Sınıfı Destroyerlerle
karşılaştırıldığında, ikili MARK-26
güdümlü füze fırlatma sistemi ve RIM-66 SM-2MR Block-3A (RIM-66k-2) hava savunma füzeleri taşıyacaktı. Ayrıca bu sınıf
destroyerlerde 20mm
MARK-15 Phalanx Cıws ve 61 bölmeli ASROC
füze bataryası standart olarak bulunuyordu. Kidd Sınıfı Destroyerlerin, ABD
donanma envanterine girmesiyle füze bataryaları, Tomahawk seyir füzesi
atması için geliştirmeler yapıldı. Kidd Sınıfı Destroyerlerde, Spruance Sınıfı
Destroyerler ile aynı özelliklerde denizaltı karşıtı sistemler kullanıldı.
Ayrıca gemi motorlarının Orta Doğu'da daha etkin çalışabilmesi için gaz
türbinlerinin hava girişlerinde ek toz ayırıcılar ve su damıtma sistemleri
eklendi.
|
MARK-15 Phalanx Cıws |
Kidd
Sınıfı Destroyerler 1997 yılına
kadar ABD donanmasında görev almış ve 1999
yılında bu sınıfa ait tüm gemiler Tayvan Donanmasına devredilmiştir. Tayvan
donanması halen Kidd Sınıfı Destroyerleri aktif olarak kullanmaktadır.
6-)
SOĞUK SAVAŞ SONRASI VE GÜNÜMÜZ: SSCB,
1982 yılından itibaren çöküş emareleri göstermeye başlamıştı. Bunun en büyük
nedeni Brejnev'in 10 Kasım 1982'de
ölümü sonrası SSCB'de sık sık liderlerin değiştiği bir dönemin başlaması ve
bunun sonucu olarak oluşan yönetimsel zafiyetler gösterilebilir. Brejnev'in
ölümünün ardından yerine KGB şefi Yuri
Andropov getirildi. Andropov genel olarak Brejnev'in istikrar sürecini
devam ettirmeye yönelik bir politika izlese de 1984 yılının Şubat ayında ölümü ile bu süreç sekteye uğradı.
Andropov’un ölümü ile yerine Konstantin
Çernenko getirildi. Ancak Çernenko da 1985
Mart'ında ölünce yerine Genel Sekreterlik için genç yaşta sayılabilecek Mihail Gorbaçov getirildi. Gorbaçov
iktidara geldikten sonra Sovyetler Birliği'nde pek çok reformu hayata geçirmek için konusunda adımlar attı. Ancak bu adımlar SSCB'yi altı yıl içinde parçalanmaya
götürecek olaylara zemin hazırladı. Özellikle Gorbaçov’un Glastnost (açıklık)
ile sosyal ve ekonomik alanda perestroyka (yeniden yapılanma) ilkelerini öne
sürerek oluşturduğu politika SSCB ekseninde olan diğer devletlerde milliyetçi
taleplerin ortaya çıkmasına sebep oldu. Bunun sonucu olarak SSCB’nin dağılma
süreci başlamış oldu.
Aynı
dönemde Soğuk Savaş’ın diğer cephesinde bulunan ABD’de Ronald Reagen
yönetiminin yürüttüğü aktif dış siyaset sayesinde SSCB ile ‘’Orta
Menzilli Nükleer Füzeler Anlaşması’’ kapsamında silahsızlanma yönünde
önemli adımlar atılsa da, ABD tarihinin savaş dönemleri dışındaki en büyük
askeri bütçesi Reagen yönetimi tarafından kongreden geçirilmiştir. Ronald
Reagen yönetimi sonrası SSCB’nin dağılarak; Soğuk Savaş’ın Washington lehine
sonuçlanması Ronald Reagen’a "SSCB'yi dağıtan lider" unvanını
kazandırdı. Birçok siyasetçiye göre Reagan’ın yürüttüğü siyaset Sovyetler
Birliği’nin sonunun gelmesi için en önemli faktördü. Çünkü çoğu kesim
tarafından Reagan yönetiminin savunma proje ve harcamalarına 'nefesi yetmeyen' SSCB'nin 'oyundan çekildiği' yorumları yapılmaya
başlandı. Uzmanlara göre Ronald Reagen’ın selefi olan George W. Bush’un Sovyetler Birliği’ne karşı önceki yönetimin yürüttüğü
politikayı aynı şekilde devam ettirmesiyle, 1991 yılında Sovyetler Birliği’nin
dağılmasının gerçekleşmesi sonrası Bush’un 'Reagan'ın ektiğini biçti' şeklinde
yorumlamasına neden olmuştur.
|
Mihail Gorbaçov ve Ronald Reagan Orta Menzilli Nükleer Füzeler Anlaşmasını İmzalarken |
Ronald
Reagen döneminde ABD’nin askeri harcamalarının en yüksek seviyeye ulaşması yeni
gemi projelerinin de ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu projelerin en kayda
değerleri Ticonderoga Sınıfı Kruvazörler, Arleigh Burke Sınıfı Destroyerler ve
bu gemilerde kullanılmak üzere geliştirilmeye başlanan Aegis Savaş Kontrol
Sistemi gibi yeniliklerdir.
Arleigh Burke Sınıfı
Destroyerler,
denizcilik kabiliyetini önemli ölçüde
artıran estetik bir formda tasarlanarak inşa edildi. Geminin bu formu sayesinde,
açık denizde yüksek hızlarda seyir yapma fırsatı da doğmuş ve bu gövde yapısı
ile modern savaş gemilerinin yapısal ana çerçevesi de oluşturulmuş oldu. Arleigh
Burke Sınıfı Destroyerlerin bu yeni gövde formunun bir başka önemli farkı ise
eski sınıf destroyerlerin dikey yüzeye sahip üst yapıları yerine üst
yapılarının açılı tasarıma sahip olmasıydı. Bu yeni üst yapı formu sayesinde Arleigh
Burke Sınıfı Destroyerler, azaltılmış radar kesitine sahip olmuş ve gemilerin
güdümlü füzeler tarafından tespit edilmesini zorlaştırmıştır.
Arleigh
Burke Sınıfı Destroyerlerin inşa tekniğinde ve kullanılan materyallerde de
büyük değişimler söz konusuydu. Önceki sınıf destroyerlerde, üst yapının ağırlığını
azaltmak için çelik gövdenin üzerine daha hafif olan alüminyumdan yapılmış bir
üst yapı kullanılıyordu. Ancak geçmişte yaşanan bazı olaylar sonucu bu inşa
uygulamasının dezavantajları ortaya çıktı.
1975
yılında USS Belknap (CG-26) güdümlü
füze kruvazörünün Sicilya açıklarında John
F. Kennedy uçak gemisi ile çarpışması sonucu çıkan yangında geminin
alüminyumdan inşa edilmiş tüm üst yapısı yanarak çökmüş ve sonuçta gemide ağır hasar
ve ölümler meydana gelmişti. Alüminyum üst yapı kullanımı ile ilgili bir diğer
sıkıntı ise Oliver Hazard Perry
Sınıfı Firkateynlerin alüminyumdan inşa edilmiş üst yapılarında metal
yorgunluğundan dolayı çatlakların meydana gelmesiydi. Bir başka önemli olay ise
1982 yılında İngiltere ile Arjantin
arasında yaşanan Falkland Savaşı’nda
alüminyum üst yapıya sahip gemilerin aldığı isabetler neticesinde, hasarın
çelik zırhla kaplanmış bölgelere göre çok olmasıydı. Dolayısıyla Alüminyum
üst yapıların metal yorgunluğuna karşı dayanımının az olması, ısıya karşı daha
az dayanıklı olması ve modern savaşlarda kullanılan füzelerin alüminyumdan
yapılmış bölgelere daha fazla hasar vermesinden dersler çıkartan
tasarımcılar ile donanma yetkilileri Arleigh Burke Sınıfı Destroyerlerin çelik
konstrüksiyon ile inşa edilmesine karar verdiler.
|
USS Belknap'ın Yaptığı Kaza |
|
USS Belknap (CG-26) Yaptığı Kaza Neticesinde Üst Yapısında Oluşan Hasar |
Tabi ki gemilerin sağlamlığı
ve koruması ile ilgili alınan bu kararın bir dezavantajı da vardı. 2. Dünya
Savaşı sırasında 4 yılda Fletcher Sınıfı Destroyerlerden 175 adet üreten ABD
tersaneleri, teknolojik aletlerin çoğalması, silah sistemlerinin büyük değişimlere
girmesi ve gemi boyutlarının muazzam seviyelerde büyümesiyle bahsi geçen
sayılara ulaşması imkansızdı. Gemilerin hızlı inşa etmek için ve ağılık
azaltımından dolayı alüminyum üst yapılar inşa faaliyetlerini bir miktar
hızlandırsa da; 1. Dünya Savaşı veya 2. Dünya Savaşı’ndaki sayılara ulaşması
mümkün olmamıştır. Arleigh Burke Sınıfı Destroyerlerin, çelik gövde ve çelik
üst yapı ile inşa edilmesi ise inşa sürecini biraz daha uzatmıştır. Bu durumu bir
örnek ile açıklayacak olursak; Gearing Sınıfı Destroyerlerden, 1944 yılı ile 1951 yılları arasında (7 yıl)
98 adet üretilmişken; Arleigh Burke
Sınıfı Destroyerlerden 1988 yılı ile
2020 yılları arasında (32 yıl) 70 adet üretilmiştir. Yukarıda verdiğimiz rakamlardan anlaşılacağı
üzere Arleigh Burke Sınıfı Destroyerlerin inşa sürecinin daha önceki sınıf
destroyerlerin inşa sürelerine göre bir hayli uzamış gözükmektedir. Ancak az
inşa edilen gemilere karşın etkinlik olarak geçmişte inşa edilmiş destroyerlere
göre büyük farklar olduğu da aşikârdır. Kısaca önceki sınıflarda inşa edilen 4
adet destroyere karşılık 1 adet Arleigh Burke Sınıfı Destroyer bu 4 destroyer
ile aynı koruma veya saldırı etkisini göstermektedir.
Arleigh
Burke Sınıfı Destroyerlerin gövde inşasında son teknolojik gelişmeler de
uygulanmıştır. ABD donanma yetkililerin Falkland Savaşı’ndan çıkarttığı bir
başka ders, gemilerin hayati öneme sahip alanlarının çift aralıklı çelik zırh
(roketlere karşı tampon bölge oluşturmak için) ve kevlar spall ile korunması
olmuştur. Bu sayede geminin dış zırhına çarpan mermi/füze, iki zırhlı bölüm
arasında bulunan kevlar ile absorbe edilmiş oluyordu. Arleigh Burke Sınıfı
Destroyerler, nükleer, biyolojik ve kimyasal savaşa (NBC) karşı hava
filtreleme sistemi ve herhangi bir NBC saldırısı durumunda "karşı
önlem yıkama sistemi" bulunan ilk ABD savaş gemi sınıflarından
birisi olarak dikkat çekici bir özelliğe sahiptir.
Arleigh
Burke Sınıfı Destroyerlerde silah sistemi olarak standart, 5 inch (127mm) / 54
kalibre MARK-45 Mod-1/2/4 çok amaçlı top, 20mm MARK-15 Phalanx Cıws ve 25 mm M242
Bushmaster otomatik makineli tüfek bulunmaktadır. Ancak Arleigh Burke Sınıfı
Destroyerlerin asıl farkı geminin güçlü radarları ve AEGIS savaş yönetim
sistemi sayesinde ortaya çıkmaktadır. Bu güçlü sensör, erken uyarı, sonar ve
radar sistemi sayesinde Arleigh Burke Sınıfı Destroyerler bünyesinde bulunan
füzeler ile uçaksavar harbi (AAW),
denizaltı karşıtı savaş (ASW) ve
yüzey hedeflerine karşı savaş (ASuW)
gibi çok yönlü bir gemi rolüne bürünmüştür. Aegis Balistik Füze Savunma
Sisteminin bir parçası olarak AN/SPY-1
aşamalı radar sistemlerine ve ilgili füze yüklerine yapılan yükseltmelerle, bu
sınıftaki gemiler aynı zamanda Tomahawk
füzeleri ile hem stratejik kara saldırısı rolünü yerine getirebiliyor hem de
mobil anti-balistik füze ve anti-uydu silahları kullanma kabiliyetine
ulaşmıştır.
|
USS Arleigh Burke (DDG-51) |
|
25 mm M242 Bushmaster Otomatik Makineli Tüfek |
Tüm
bu teknolojik yeni özellikler sayesinde Arleigh Burke Sınıfı Destroyerler, ABD
donanmasının günümüzde tek kullanımda olan destroyer sınıfı olarak yerini
almıştır. Arleigh Burke Sınıfı Destroyerlerden önce inşa edilerek görev yapan
tüm destroyerler ise ya emekli edilerek donanma envanterinden çıkartılmış yada
başka ülkelere satılmıştır. Bu bakımdan ABD donanmasında önceki senelerde
yüzlerce olan destroyer sayısı yerini tamamen Arleigh Burke Sınıfı
Destroyerlere bırakmış ve günümüzde ABD donanmasında inşa edilmiş 70 adet
destroyerden 69 adedi aktif olarak
görev yapmaktadır.
2000’li
yılların başında ABD donanması envanterden çıkartılan Spruance ve Kidd Sınıfı
Destroyerlerin yerine gelişmiş teknolojilere ve düşük radar kesitine sahip yeni
bir destroyer tasarımı için harekete geçti. Bu kapsamda DD-21 (21. Yüzyıl
Destroyerleri "21st Century Destroyer") programı kapsamında yeni
destroyer tasarımına başlandı. 2001 yılında Kongre, DD-21 programında kesintilere
gitti ve program DD(X) olarak
yeniden isimlendirildi. 2009 yılının Ocak ayına gelindiğinde, geminin
tasarımındaki 12 kritik teknolojiden dördünün uygulanabilir olduğu, altısının ise
gemi inşası sırasında uygulanabilirliğinin kontrol edileceği konusunda rapor
yayınlandı.
Bu
gelişmeler kapsamında Zumwalt Sınıfı Destroyerlerin inşasına 2009 yılında onay
verildi ve 2011 yılında inşasına başlandı. İnşa edilen bu gemiler destroyer
olarak sınıflandırılmıştır. Ancak Zumwalt
Sınıfı Destroyerler, ABD donanması bünyesinde o güne kadar aktif olarak
kullanılmış tüm destroyer ve kruvazörlerden çok daha büyüktür. Bu büyüklük
farkını bir örnek ile daha iyi anlayacağız. Ticonderoga Sınıfı Kruvazörler, 9600 ton ağırlığa ve 173 metre uzunluğa sahipken; Zumwalt
Sınıfı Destroyerler, 15100 ton
ağırlığa ve 190 metre uzunluğa
sahiptir. Bu farktan anlaşılacağı üzere yeni tasarım destroyerlerin boyutsal ve
ağırlık olarak ulaştığı nokta dikkat çekicidir. Anlaşılacağı üzere Zumwalt
Sınıfı Destroyerler, sadece eski sınıf destroyerler değil, herhangi bir modern
kruvazörden bile büyük ve ağırdır. Dolayısıyla ilerleyen yıllarda sınıflandırma kavramlarında bir
karmaşa doğma ihtimali de görülmektedir.
Zumwalt
Sınıfı Destroyerlerin en dikkat çekici özelliği dış görünüş olarak hiçbir
gemiye benzememesidir. Geminin bu şekilde tasarlanmasının nedeni ise düşük
radar kesiti (RCS) gereksiniminden kaynaklanmaktadır. Zumwalt Sınıfı
Destroyerler, görünüm olarak ilk ‘’zırhlı’’ gemilerden birisi olan ve Amerikan
İç Savaşı sırasında USS Monitor ile Dünya’nın ilk zırhlı muharebesini yapan Konfedarasyon Donanmasında görevli
CSS
Virginia‘ya benzemektedir.
|
CSS Virginia |
Zumwalt Sınıfı Destroyerler, gelişmiş
teknolojisi sayesinde benzer savaş gemilerine göre daha az mürettebat
gerektirecek şekilde tasarlanmıştı. Gemilerin silah sistemleri birçok yeniliği
bünyesinde barındırıyordu. Özellikle geminin radar kesitini (Stealth) azaltmak için gemi üzerine
konulacak top taretlerinde büyük yenilikler yapılmıştı. Bu kapsamda, Gelişmiş Silah Sistemi (The
Advanced Gun System) olarak isimlendirilen ve gemi güvertesinde 2 adet
bulunacak özel imalat 155mm’lik
toplar kullanıldı. Bu silah sistemi dakikada 10 mermi artışı yapabilmekte ve 154 kilometre menzili bulunmaktaydı. Bu kadar seri atış yapan top
ilk başlarda namlu ısısının çok yükselmesinden dolayı sorunlar yaşadı. Namlunun
aşırı ısınmasını önlemek için su soğutuculu özel bir sistem geliştirildi.
Zumwalt Sınıfı Destroyerlerin toplarında kullanılacak mermilerin maliyeti
çeşitli etkenlerden dolayı artmış ve mermilerin fiyatı 800.000 ile 1 milyon Dolar
aralığına kadar yükselmiştir. Bu yüksek maliyetten dolayı donanma Zumwalt
Sınıfı Destroyerlerde, bu mermilerin kullanımını iptal ederek alternatif mühimmat
arayışına girmiştir.
|
USS Zumwalt (DDG-1000) |
Başlangıçta,
Zumwalt Sınıfı Destroyerlerden 32 adet
inşa edilmesi planlandı ve bu gemiler için 9.6
milyar dolarlık ar-ge maliyeti ayrıldı. 2016 yılının Nisan ayında yapılan
değerlendirme ile inşa halindeki üç Zumwalt Sınıfı Destroyerin toplam
maliyetinin, araştırma ve geliştirme maliyetleriyle birlikte; yaklaşık 22,5 milyar dolar olduğu ve bu da gemi
başına ortalama 7,5 milyar dolar
olduğu açıklandı. Maliyetin yüksekliğini daha iyi anlayabilmek için aynı
dönemde inşa edilen bir başka yüksek maliyetli savaş platformu ile
karşılaştırmak daha doğru olacaktır. Aynı dönemde nükleer güçle çalışan Virginia Sınıfı Denizaltının birim
maliyeti yaklaşık 2.7 milyar
dolar idi. Haliyle Zumwalt Sınıfı Destroyerlerin gemi başına birim maliyetinin
ne kadar yüksek olduğunu bu örnekle görmüş oluyoruz. Maliyet tahminlerinin aşılması
ve gemi teçhizatlarında yaşanan bir dizi sorundan dolayı, bu sınıfa ait inşa
edilecek gemilerin sayısı önce 24
adede, ardından 7 adede ve son
olarak 3 adede düşürüldü. Alınan bu
kararla bir zamanlar ABD Donanmasının gelecekteki yüzey filosunun belkemiği
olarak görülen Zumwalt Sınıfı Destroyerlerden sadece 3 adet üretilebildi. 2008
yılının Temmuz ayından itibaren Donanma, Kongre'nin Zumwalt Sınıfı Destroyeri tedarik
etmesini durdurmasını ve bu gemilerin yerine yeni Arleigh Burke Sınıfı
Destroyerlerden inşa edilmesini istedi. Böylelikle 2015 yılından itibaren 15 adet Arleigh Burke Sınıfı
Destroyerin inşasına başlanmış ve 2021 yılı itibarı ile 8 adet gemi ABD donanmasında göreve başlamıştır.
Zumwalt
Sınıfı Destroyerlerin yüksek maliyeti ve verimsiz olmalarından dolayı inşasının
durdurulmasıyla ABD donanması yeni bir destroyer tasarımı için harekete geçti.
Bu yeni destroyer ihtiyacı ABD donanmasının mevcut kullanımda olan Ticonderoga
Sınıfı Kruvazörler ve 1990’lı yıllarda göreve başlamış olan ilk versiyon Arleigh
Burke Sınıfı Destroyerlerin kullanım ömrünün 2020 yılında dolmaya başlamasından ileri geliyor. Bir başka neden
ise önceden inşa edilmiş destroyerlerin artık daha güçlü sensör sistemlerine,
radar teknolojisinin modernize edilmesine ve füze savunma sistemlerinin
geliştirilmesine ihtiyaç duymasından kaynaklanmaktaydı. Bu arada, Zumwalt Sınıfı Destroyerlerin
inşasının durdurulmasındaki bir başka faktörde hava ve füze savunmasına karşı
yeterli bulunmamalarıydı.
Yukarıda
zikrettiğimiz nedenlerden ötürü ABD donanması Ticonderoga Sınıfı Kruvazör
ebadında ve Zumwalt Sınıfı Destroyerlerin ağırlığında olması planlanan yeni bir
destroyer tasarımı üzerinde çalışmaya başladı. Bu çalışma kapsamında
2021 yılının Haziran ayında kurulan program ofisi ile yeni sınıf destroyer DDG(X) tasarımına başlanmış oldu. 2022
yılının Şubat ayında ise Gibbs & Cox
tasarım ve mühendislik firması ile sözleşme imzalanarak tasarım konusunda
destek alınmaya başlandı.
|
DDG(X) Konsept Çalışması |
Bu
yeni tasarım destroyer, mevcut ABD Donanması muhriplerine kıyasla, Zumwalt
Sınıfı Destroyerlerin kullandığı tahrik sistemi ile donatılmasına karar
verildi. Bu sayede destroyerin seyir menzili mevcut gemilere göre %50 uzaması ve denizde kalma süresinin %120 artması planlanmaktadır.
Tasarlanan destroyerde kullanılacak sensör, radar ve elektronik harp yönetim
sistemleri ise Arleigh Burke Model-3 Sınıfı Destroyerlerde kullanılan AN/SPY sistemlerinin modernize edilmiş hali olacak. Yeni tasarlanan destroyerlerin silah sistemi, Arleigh
Burke Sınıfı Destroyerlerde kullanılan sistemler ile birlikte,
hipersonik füzeler için 12 hücreli daha büyük fırlatıcı bloğu ve 150
ila 600 kW arasında değişen
lazer
silahlarına sahip olması beklenmektedir.
|
AN/SPY-6 Aşamalı Radar Sistemi |
ABD'nin bahsi geçen bu yeni tasarım destroyerleri hayata geçirme başarısı göstermesi
durumunda, destroyer kavramı geçmişte olduğu gibi bir kez daha evrim geçirerek yeni bir dönemin başlayacağı aşikâr. Ancak ABD’nin önünde
Zumwalt Sınıfı Destroyerler gibi bir başarısızlığın olduğunu da unutmamak
gerekiyor. Eğer yeni tasarım destroyer aynı Zumwalt Sınıfı Destroyerlerde
yaşanan mali ve teknolojik sıkıntılarla karşılaşırsa ABD’nin yeni
teknolojilerin hayata geçirilmesi konusunda bir duraklama dönemine girdiğini
söyleyebiliriz. Bu durumun gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini ise bize zaman
gösterecek…
RAKAMLARLA AMERİKAN
DESTROYERLERİ
Yukarıda
detaylı olarak incelediğimiz ABD Deniz Kuvvetleri bünyesinde görev yapan destroyer
sınıfları ile ilgili birazda rakamsal veriler üzerinden inceleme yapalım. ABD deniz
kuvvetleri bünyesinde göreve başlayan ilk destroyer sınıfı olan Bainbridge
Sınıfı Destroyerlerden günümüzde göreve başlayan Zumwalt Sınıf Destroyerlere
kadar toplam 1017 adet Destroyer
inşa edilmiş ve hali hazırda Arleigh Burke Sınıfı Destroyerlerden 7 adet inşa halindedir. İnşa halindeki
gemilerin de filoya katılmasıyla bu rakam 1024
adede ulaşmış olacak. Geçmişten günümüze kadar bu sayıda aynı tip gemi
üretiminin olduğunu sanmıyorum. Ayrıca bu saatten sonra bu rakama yaklaşacak
başka bir devlet olma ihtimali de bir hayli düşük. İlerleyen yıllarda belki Çin bunu başarır…
ABD
Donanması özellikle 1. Dünya Savaşı ve 2. Dünya Savaşı boyunca yüksek adetlerde
ürettiği gemiler sayesinde bu rakamlara ulaştığını unutmamamız lazım. Geçmişten
günümüze kadar ABD Donanmasının en çok ürettiği destroyer sınıflarını
sıralayacak olursak:
1-)
Fletcher Sınıfı Destroyerler (İnşa
Tarihleri: 1941 - 1945) 175 adet
2-)
Clemson Sınıfı Destroyerler (İnşa
Tarihleri: 1918 - 1922) 156 adet
3-)
Wickes Sınıfı Destroyerler (İnşa
Tarihleri: 1917 - 1921) 111 adet
4-)
Gearing Sınıfı Destroyerler (İnşa
Tarihleri: 1944 - 1951) 98 adet
5-)
Arleigh Burke Sınıfı Destroyerler
(İnşa Tarihleri: 1988 - günümüz) 70+7
adet
Yukarıdaki
listede gördüğünüz üzere bu zamana kadar en çok inşa edilmiş destroyerlerin
toplamı 617 adedi bulmuş durumdadır.
Dolayısıyla günümüze kadar inşa edilmiş destroyerlerin yarıdan fazlası yukarıda
listede verilen 5 sınıf destroyer üzerine yoğunlaşmış gözüküyor.
ABD
donanması, 1899 yılından günümüze kadar alt sınıflar hariç 35 ayrı sınıfta destroyer tasarlayıp inşa etmiş ve yeni bir sınıf
destroyer (DDG-X) ise tasarım
aşamasındadır. Her üretilen sınıf kendi içinde yenilikler içermekle birlikte;
yukarıda detaylarını verdiğimiz gibi bazı sınıflar denizcilik tarihi açısından
dönüm noktası oluşturmuştur. Bu dönüm noktalarına en iyi örnekler ise Fletcher Sınıfı Destroyerler ve Spruance Sınıfı Destroyerler
gösterilebilir.
Tabi
ki ABD bu kadar çok sayıdaki gemiyi sadece kendi donanması bünyesinde kullanıp,
emekli etmemiştir. ABD donanması inşa ettiği destroyerleri çeşitli sebeplerle
başka ülkelere ihraç etmiş veya hibe etmiştir. ABD, özellikle 2. Dünya Savaşı
sırasında ve Soğuk Savaş döneminde müttefik donanmalarına bu gemilerden bolca
yollamıştır. Bu noktada bazı ilginç geçişlerin olduğunu da belirtmek gerekiyor.
Örneğin
2. Dünya Savaşı’nın sonuna doğru İtalyanların savaştan çekilmesi üzerine
müttefikler tarafından İtalyan Donanması’nın paylaşımı sırasında Sovyetler
Birliği ile Amerika ve İngiltere arasında anlaşmazlıklar çıkmıştı. Bu
anlaşmazlık daha önce Amerika ile İngiltere arasında yapılan anlaşma uyarınca Kraliyet
Donanması’nın emrine verilen destroyerlerden, 3 adet Wickes ve 1 adet
Clemson Sınıfı Destroyerin, Sovyetler Birliği Donanmasına devredilmesiyle
son bulmuştur. Bahsi geçen 3 adet Wickes Sınıfı Destroyerden 2 adedi daha önce
İngiltere tarafından Kanada Kraliyet Donanmasına devredildiğini de ayrıca
belirtmek gerekiyor. Burada ironik olan ise bu Devletlerin bu devir teslimden
yaklaşık 4-5 sene sonra birbiri ile ''Soğuk
Savaş'' dönemine girecek olmasıdır.
|
Sovyetler Birliği Donanmasına Devredilen Wickes Sınıfı Destroyer (Derzky) |
Yine
2. Dünya Savaşı boyunca müttefik konvoylarına refakat etmek için kullanılan ABD
destroyerleri, diğer devletlere ait donanmalara destek olmak için de verilmiştir.
Burada işin ilginç yanı bir destroyerin birden çok devlete devredilmesidir.
Örneğin Wickes Sınıfı Destroyerlerden İngiltere’ye 10 adet devredilmiş; bu devredilen destroyerlerden 3 adedi Kanada Kraliyet Donanmasına
İngiltere tarafından devredilmiş ve Kanada bu 3 destroyerden 2 adedini yapılan anlaşma kapsamında
Sovyetler Birliğine devretmiştir. Yani bir Destroyer 4 ayrı ülke tarafından kullanılmıştır. Bu durum ile ilgili örnekler
çoğaltılabilir. Yine Wickes Sınıfı Destroyerler üzerinden gidecek olursak;
yukarıda bahsettiğimiz İngiltere'ye verilen 10 destroyerden 2 adedinin de Norveç Kraliyet Donanmasına
devredildiğini görebiliriz.
Amerikan
Destroyerleri ile ilgili ilginç bir başka bilgi ise 2. Dünya Savaşı’nda Japon
İmparatorluk Donanmasının Clemson Sınıfı
bir destroyer kullanmasıdır. 1942 yılında Surabaya Adasında tamir için kuru
havuza alınan USS Stewart (DD-224) Japonlar tarafından hasarlı olarak ele
geçirildi ve tamir edilerek savaşın sonuna kadar Japon İmparatorluk
Donanmasında görev aldı. Yani bir Amerikan Destroyeri 2. Dünya Savaşı’nda baş
düşmanı olan Japon İmparatorluğu tarafından ele geçirilerek kullanılmış oldu.
|
USS Stewart (DD-224) |
Amerikan
destroyer sınıflarından başka ülkelere devredilen birçok sınıfta gemi olmuştur.
En çok ihraç edilen sınıflar ise sırasıyla:
1-)
Gearing Sınıfı Destroyerler: 64 adet
2-)
Fletcher Sınıfı Destroyerler: 55 adet
3-)
Allen M. Sumners Sınıfı Destroyerler:
31 adet
Yukarıdaki
listede görüldüğü üzere ABD bu 3 sınıf destroyerden toplam 150 adet ihraç etmiştir. Bu rakam günümüze kadar başka ülkelere
satılan veya hibe edilen destroyerlerin yaklaşık %60’lık kısmına tekabül etmektedir. Yukarıda bahsi geçen 3 sınıfa
ait destroyerlerin 2. Dünya Savaşı sırasında ve 2. Dünya Savaşı sonunda inşa
edildiği de dikkat çeken başka bir husustur. Bu destroyerler Soğuk Savaş’ın
başlaması ile birlikte Batı Bloku olarak tabir
edebileceğimiz Devletler veya ABD ile müttefik olan Devletlere bolca verildiği
görülmektedir. Bu bağlamda; geçmişten
günümüze kadar Amerika'nın diğer ülkelere ihraç ettiği veya hibe ettiği
destroyer sınıfları ve adetlerini listelemekte fayda var:
1-) TÜRKİYE: 24 Adet
Gleaves
Sınıfı: 4 AdetFletcher
Sınıfı: 5 AdetAllen
M. Sumner Sınıfı: 1 AdetRobert
H. Smith Sınıfı: 1 AdetGearing
sınıfı: 13 Adet (Bu gemilerden 1
adedi yedek parça için kullanıldı.)
2-) İNGİLTERE: 31 Adet
Caldwell
Sınıfı: 3 AdetWickes
Sınıfı: 10 AdetWickes
Sınıfı: 1 AdetClemson
Sınıfı: 2 AdetBenson
Sınıfı: 1 AdetGleaves
Sınıfı: 1 AdetBenson Sınıfı:
2 AdetGleaves Sınıfı:
2 AdetFletcher Sınıfı:
4 AdetAllen M. Sumner Sınıfı:
10 Adet (Bu gemilerden 2 adedi yedek parça için kullanıldı.)
Gearing Sınıfı:
16 Adet (Bu gemilerden 1 adedi yedek parça için kullanıldı.)
Kidd Sınıfı:
4 Adet
7-) JAPONYA: 4 Adet
Gleaves Sınıfı: 2 Adet
Fletcher Sınıfı: 2 Adet
Gleaves
Sınıfı: 2 Adet
Fletcher
Sınıfı: 6 AdetAllen M. Sumner Sınıfı:
1 AdetGearing Sınıfı:
9 Adet (Bu gemilerden 2 adedi yedek parça için kullanıldı.)
Charles F. Adams Sınıfı:
5 Adet (Bu gemilerden 1 adedi yedek parça için kullanıldı.)
Fletcher
Sınıfı: 5 Adet
Allen
M. Sumner Sınıfı: 4 Adet (Bu
gemilerden 1 adedi yedek parça için kullanıldı.)Fletcher
Sınıfı: 7 Adet
Allen
M. Sumner Sınıfı: 5 AdetFletcher
Sınıfı: 3 AdetAllen
M. Sumner Sınıfı: 2 Adet Fletcher
Sınıfı: 1 AdetAllen
M. Sumner Sınıfı: 2 Adet Fletcher
Sınıfı: 2 AdetGearing
Sınıfı: 2 Adet
14-) PERU: 2 Adet
Fletcher
Sınıfı: 2 Adet
15-) GÜNEY KORE: 12 Adet
Fletcher
Sınıfı: 3 Adet
Allen
M. Sumner Sınıfı: 2 AdetFletcher
Sınıfı: 6 AdetGearing
Sınıfı: 5 Adet
17-) BATI ALMANYA: 6 Adet
Fletcher
Sınıfı: 6 Adet
18-) VENEZUELA: 2 Adet
Allen
M. Sumner Sınıfı: 2 Adet
19-) İRAN: 4 Adet (İran İslam
Devrimi öncesi satılan gemiler)
Allen
M. Sumner Sınıfı: 2 AdetGearing
Sınıfı: 2 Adet (Bu gemilerden 2
adedi yedek parça için kullanıldı.)
20-) PAKİSTAN: 6 Adet
Gearing
Sınıfı: 6 Adet
21-) EKVADOR: 1 Adet
Gearing
Sınıfı: 1 Adet
22-) AVUSTURALYA: 1 Adet
Charles
F. Adams: 1 Adet (Eğitim gemisi
olarak kullanılmıştır.)
Yukarıdaki
listenin toplamına baktığımızda ABD 22
ülkeye toplam 209 adet destroyer
satmış veya hibe etmiştir. Bu rakamda bu zamana kadar ABD'nin ürettiği destroyerlerin
toplamı olan 1017 adedin yaklaşık %21'lik
kısmına tekabül etmektedir. En çok ihraç edilen 5 ülke sırasıyla: Tayvan 38 adet - İngiltere 31 adet - Türkiye
24 adet - Yunanistan 23 adet ve Brezilya 14 adet olarak görüyoruz.
İhraç edilen bu gemilerden toplam 11
adedi yedek parça için ve 1 adedi
eğitim gemisi olarak kullanılmıştır. Yukarıda bulunan listede ABD tersaneleri
tarafından başka ülkelere üretilen gemiler dâhil edilmemiştir.
Yukarıdaki
listeye dâhil edilmemiş bazı özel durumlarda bulunmaktadır. Örneğin Batı
Almanya'ya Fletcher Sınıfı Destroyerlerden satılan 6 adet Zerstörer Sınıfı Destroyerden 4 adedi ilerleyen dönemde Amerika'nın
izni ile Yunanistan Donanmasına devredilmiştir. Bu gemilerden 2 tanesi (Zerstörer 4 ve Zerstörer 5) yedek parça için kullanılmış; diğer 2 tanesi (Zerstörer 2 ve Zerstörer 3) Kimon ve Nearchos ismi ile
Yunanistan Donanmasında görev almıştır. Dolayısıyla Yunanistan Donanmasına
katılan ABD yapımı Destroyer sayısı aslında 23 değil 27 olarak görülebilir.
Listeye
bakıldığında ABD destroyerleri Avrupa’dan Asya’ya, Asya’dan Güney Amerika’ya
kadar birçok bölgeye satılmış/hibe edilmiş ve kullanılmıştır. Bu listede asıl
dikkati çeken ülke ise Tayvan’dır. Yukarıdaki liste ve
adetler incelendiğinde geçmişten günümüze kadar ABD’nin en çok destroyer
sattığı ülke Tayvan olarak karşımıza çıkmaktadır. Günümüzde özellikle hem
askeri alanda hem de ekonomik alanda ABD-Çin
çekişmesi dikkate değer derecede artmıştır. Bu durum göz önüne alındığında
ABD’nin Çin’i çevreleme ve açık denizlere ulaşmasını engelleme misyonunun Soğuk
Savaş’ın ilk filizlendiği yıllardan itibaren uygulandığı pek tabi söylenebilir.
Özellikle ABD’nin 1999 yılında son ihraç ettiği Kidd Sınıfı Destroyerler
Tayvan’a verilmiştir. Bu yönden ABD’nin Tayvan ile yakın ilişkilere ve
silahlanma yardımına ne kadar önem verdiğinin bir göstergesidir.
İngiltere, 1. Dünya Savaşı’nın sonuna kadar Dünyadaki en
büyük deniz gücüne sahipken; 1922 yılında imzalanan Washington Deniz
Silahsızlanma Anlaşması’ndan en çok zarar gören ülke olmuştur. Bu anlaşma
neticesinde, getirilen sınırlandırmalardan dolayı İngiltere birçok gemisini ya
emekli ederek sökmek zorunda kalmış yada yeni projelerini askıya almıştır. İngiltere
bu anlaşmanın getirdiği kısıtlamaların ceremesini ise 2. Dünya Savaşı’nın
başında fazlasıyla çekmiştir. Her ne kadar İngiltere, 2. Dünya Savaşı’nda da
dünyanın en güçlü deniz kuvvetlerinden birine sahip olsa da eski haşmetli
günlerin geride kaldığı da aşikârdı. Özellikle 2. Dünya Savaşı’nın başında ABD
ve Kanada ile denizden yapılan tedarik konvoyları Alman denizaltıları için ilk
ve kolay hedef olmaları İngiltere’yi zor durumda bırakıyordu. Bu konvoylara
refakat eden destroyerlerin yetersiz kalması ve ABD’nin tarafsız olmasından
dolayı 1940 yılında ABD ile İngiltere arasında bir anlaşma yapılmış ve bu
anlaşma kapsamında ABD destroyerlerinin bir kısmı İngiltere emrine verilmiştir.
İşte bu anlaşma kapsamında İngiltere değişik sınıflarda 31 adet destroyer almıştır. Bu adet ile İngiltere, ABD’nin en çok
destroyer ihraç ettiği ülkeler sıralamasında 2. sırada yerini almıştır.
|
|
Aynı
şekilde ABD dengeli ihracat politikası ile aralarında anlaşmazlıklar bulunan
iki ülke donanmalarının birbirine üstün gelmeden çekişmesine izin vermiş ve bu
sayede birçok silah satışı yapmıştır. Bahse konu bu ülkeler ise Türkiye
ile Yunanistan’dır.
Özellikle iki ülkeye satılan destroyer adetleri birbirine çok yakındır ve
ABD’nin en çok ihraç ettiği destroyer sıralamasında bu iki ülke sırasıyla 3. ve
4. sırada gözükmektedir. Tabi ki ABD, bahse konu bu ülkelere sadece destroyer
değil başka savaş ekipmanları da satmıştır. Özellikle deniz gücü anlamında bu
ülkelerin aldığı savaş gemileri 1980’li yıllardan sonra destroyerlerin ağırlık
ile boyutlarının büyümesi; bunun sonucu olarak bakım ve idame masraflarının
çoğalmasından dolayı firkateyne evrilmiştir.
1952
yılında Amerika ve İngiltere istihbarat teşkilatlarının düzenlediği gizli
operasyon (Bkz. Ajax Operasyonu) sonucu Muhammed Musaddık iktidardan düşürülmüş
ve İran Şahı Rıza Pehlevi iktidar gücünü yine kendi etrafında toplamıştı. Bu
tarihten sonra petrol gelirlerinin getirdiği büyük miktarda para ile İran şahı
‘’Beyaz
Devrim’’ olarak adlandırılan bir reform hareketine başlamıştı. Bu hareket
kapsamında İran büyük askeri teçhizat alımları yapmaya başladı ve bu
ekipmanları aldığı ülke ise ABD idi. Bu alımlar kapsamında ilk alınan gemiler Allen M. Sumner Sınıfı Destroyerler
olmuştur. 1972 yılından itibaren
teslim edilmeye başlanan Allen M. Sumner Sınıfı 2 adet destroyerin (USS
Zellars (DD-777) - USS
Stormes (DD-780)) ismi sırasıyla IRIS Babr (D-61) ile IRIS
Palang (D-62) olarak değiştirilmiş ve İran Kraliyet Donanması’nda
göreve başlamıştır. Bu iki destroyer İran İslam Devrimi’nden sonra da kullanımına
devam edilmiş ve yedek parça tedarik sıkıntılarından dolayı İran Donanması
gemileri 1994 yılında emekli ederek
hurdaya ayırmıştır. İran’ın devrimden önce gerçekleştirdiği bir diğer destroyer
alımı ise Gearing Sınıfı Destroyerlerden oluşmaktaydı. Gearing Sınıfı 2 adet
destroyeri (USS Kenneth D. Bailey (DD-713) - USS Bordelon (DD-881)) 1975
yılında teslim alan İran; bu destroyerleri yedek parça temini için
kullanmıştır. İran’ın ABD ile bir diğer destroyer anlaşması ise İran İslam
Devrimi ile sekteye uğrayıp İran’a teslim edilmeden ABD donanmasının bünyesine
katılan Kidd Sınıfı 4 adet destroyer olmuştur. Eğer İran Şahı Rıza Pehlevi
iktidardan İslam Devrimi ile devrilmemiş olsa idi ABD’nin günümüzde en iyi
müşterileri arasında yer alan Körfez Ülkeleri gibi İran’da en çok silah sattığı
ülkelerden birisi olacağını söyleyebiliriz.
|
İran Donanmasına Verilen Allen M. Sumner Sınıfı Destroyer (IRIS Babr (D-61)) |
Yukarıdaki
listeyi incelediğimizde ABD’nin, Güney Amerika ülkelerine de çok sayıda
destroyer verdiği görülmektedir. Güney Amerika ülkelerine verilen toplam 37 adet destroyerden anlaşılacağı üzere
Soğuk Savaş boyunca ABD’nin bölgede SSCB yayılımına karşı etkin olmaya çalıştığı
sonucu çıkartılabilir. Bunun sonucu olarak 1900’lü yıllardan beri Güney
Amerika’da etkin bir güç olmaya çalışan ABD’nin bu etkinliğini Soğuk Savaş dönemi boyunca
da devam ettirmeye çalıştığını söyleyebiliriz. Bu etkinlik sadece silah satışı
üzerinden değil; ekonomik olarak ta kendini dönem dönem fazlasıyla
göstermiştir.
Avrupa’da
2. Dünya Savaşı’nın sona ermesi ve SSCB etki alanında kalan Devletlerde
Komünist iktidarların başa geçmesiyle kıtada iki kutuplu bir devre
girilmesiyle yıkıma uğramış Avrupa Devletleri’nin çoğu ihtiyacı ABD tarafından
karşılanmaya başlandı. ABD, Avrupa Devletleri’nin Sovyet tehdidine karşı ayakta
kalabilmeleri için hem ekonomik hem de silah yardımında bulunmuştur. Bu
yardımlar kapsamında 2. Dünya Savaşı’nda, Almanya ve İtalya’ya karşı savaşan
ABD bu iki ülkeye askeri teçhizat yardımı ile birlikte Deniz Kuvvetlerinin
güçlendirilmesi için destroyerde verildiği görülmektedir. Bu kapsamda 2. Dünya Savaşı
sonrası Türkiye ve Yunanistan dışında Avrupa Devletlerine 22 adet destroyer verilmiştir. Özellikle bu adetler içerisinde
İspanya’nın satın aldığı 11 adet
destroyer başı çekmektedir. Almanya ise Fletcher Sınıfı 6 adet destroyer
almıştır.
İlerleyen
yıllarda Almanya, firkateyn inşası konusunda ABD ile yarışacak konuma gelmiş
olsa da Charles F. Adams Sınıfı Destroyerlerin bir alt sınıfı olarak görülen 3
adet Lütjens Sınıfı Destroyer
inşasını ABD tersanelerinde inşa edilmiştir. Yine Charles F. Adams Sınıfı
Destroyerlerin bir alt sınıfı olarak görülen 3 adet Perth Sınıfı Destroyer Avusturalya adına ABD tersanelerinde inşa
edilmiştir. Avusturalya bu gemilerde görev yapacak personelin eğitiminin ABD’de
yapılmasından dolayı masraf ve eğitim süresinden tasarruf edebilmek için
ABD’nin donanma envanterinden çıkartarak emekli ettiği USS Goldsborough (DDG-20) destroyerini 2.337.462 Dolara sattı. İlerleyen yıllarda bu eğitim gemisi Perth
Sınıfı Destroyerlerde kullanılmak üzere yedek parça için kullanılarak
parçalandı.
TÜRK DENİZ KUVVETLERİ
ÖZELİNDE ABD DESTROYERLERİ
2.
Dünya Savaşı sırasında tarafsızlığını koruyarak büyük bir yıkımdan kurtulan
Türkiye; savaş sonrası gelişen siyasi konjonktür ışığında kendisini Batı İttifakı içerisinde bulmuş ve 1950
yılında başlayan Kore Savaşı’na
asker göndererek NATO bünyesine
katılmıştır. Türkiye 2. Dünya Savaşı sonrası Truman Doktrini ve Marshall
Yardımları ile ABD’den hem askeri hem de ihtiyaç malzemeleri olarak yardımlar
almıştır. Bu yardımlar kapsamında Türk Deniz Kuvvetleri’nin de güçlendirilmesi
için ABD tarafından ‘’Askeri Yardım Programı’’ kapsamında
savaş gemileri verilmiştir.
Bu
yardımlar kapsamında Gleaves Sınıfı 2
adet destroyer (USS Buchanan
(DD-484) - USS McCalla (DD-488)) 29 Nisan 1949 tarihinde Türk Deniz Kuvvetleri’ne teslim edilmiş ve
bu iki gemi sırasıyla TCG Gelibolu (D-346) ve TCG
Giresun (D-345) isimleri verilmiştir. Verilmesi taahhüt edilen diğer 2
adet destroyer (USS Lansdowne (DD-486)
- USS Lardner (DD-487)) ise bürokratik
işlemlerin tamamlanmasını müteakip 10
Haziran 1949 tarihinde teslim edilmiş ve sırasıyla TCG Gaziantep (D-344) ve TCG
Gemlik (D-347) isimlerini alarak Türk Deniz Kuvvetleri’nde göreve
başlamıştır. Türk Donanmasında görev yapan bu sınıfa ait 4 gemiden TCG Giresun
ve TCG Gaziantep, 1973 yılında
donanma envanterinden çıkartılarak hurdaya ayrılmış; TCG Gemlik 1974 yılında donanma envanterinden
çıkartılmış ve 1982 yılında Doğu
Akdeniz’de gerçekleştirilen tatbikatta hedef gemi olarak kullanılarak
batırılmıştır. TCG Gelibolu ise 1976
yılında donanma envanterinden çıkartılarak hurdaya ayrılmıştır.
|
TCG Gaziantep (D-344) ve TCG Giresun (D-345) Destroyerleri |
Türk
Deniz Kuvvetleri’nin ABD’den aldığı bir diğer destroyer sınıfı ise kaçınılmaz
olarak 2. Dünya Savaşı’nda en çok üretilen destroyerler olan Fletcher
Sınıfıdır. Fletcher Sınıfına ait ilk verilen gemi USS Clarence K. Bronson (DD-668) olmuş ve 14 Ocak 1967 tarihinde Türk donanmasına teslim edilerek TCG
İstanbul (D-340) ismini almıştır. İkinci teslim edilen gemi USS Van Valkenburgh (DD-656) olmuş ve 28 Şubat 1967 tarihinde Türk
Donanmasına teslim edilerek TCG İzmir (D-341) ismini alarak
göreve başlamıştır. Bu 2 gemiden sonra 2 adet destroyer (USS Boyd (DD-544) - USS Cogswell (DD-651)) daha alınmış ve 1 Ekim 1969 tarihinde Türk donanmasına
teslim edilmiştir. Bu iki gemi sırasıyla TCG İskenderun (D-343) ve TCG
izmit (D-342) isimlerini almıştır. Fletcher Sınıfı Destroyerlerden Türk
Deniz Kuvvetlerine son teslim edilen gemi ise USS Preston (DD-795) olmuş ve 15
Kasım 1969 tarihinde TCG İçel (D-344) ismini alarak Türk
Donanması’nda göreve başlamıştır. Fletcher Sınıfı Destroyerler, başarılı
tasarımı sayesinde ABD donanmasında olduğu gibi Türk Deniz Kuvvetleri’nde de
uzun yıllar görevde kalmayı başarmış ve gelişen teknoloji ile modernizasyonlara
cevap verememelerinden ve bakım maliyetlerinin yüksek olmasından dolayı Türk
Deniz Kuvvetleri envanterinden kademeli olarak çıkartılarak hurdaya
ayrılmıştır. Bu kapsamda 1980
yılında ilk emekliye ayrılan gemi TCG İzmit (D-342) olmuştur. Daha sonra 1981 yılında TCG İskenderun (D343) ile
TCG İçel (D-344) emekliye ayrılmıştır. Türk donanmasında görev yapan son
Fletcher Sınıfı Destroyerler olan TCG İstanbul (D-340) ve TCG İzmir (D-341) ise
1987 yılında donanma envanterinden
çıkartılarak Türk Deniz Kuvvetlerindeki Fletcher Sınıfı Destroyerlerin devri
kapanmış oldu.
|
TCG İstanbul (D-340) |
|
TCG İzmir (D-341) |
ABD
tarafından Türkiye’ye devredilen Gleaves Sınıfı Destroyerler ile Fletcher
Sınıfı Destroyerlerin teslim edildiği tarihler arasındaki 18 senelik dönemde Türk donanmasının modernizasyonu kapsamında
başka destroyer alımları da gerçekleştirilmiştir. 1959 yılında Türkiye ile İngiltere arasında yapılan anlaşma
kapsamında 4 adet M Sınıfı Destroyer
alınmıştır. Bu alınan destroyerler ayrı bir konuyu kapsadığı için biz yine
ABD’den alınan destroyerlere devam edelim.
Türk
deniz Kuvvetleri daha önce hem ABD’den aldığı Gleaves Sınıfı Destroyerler hem
de İngiltere’den aldığı M Sınıf Destroyerlerin kullanım ömrünün doldurması ile
yeni destroyer alımları için harekete geçmiştir. Bu yeni alım kapsamında Allen
M. Sumner Sınıfı Destroyer alımına karar veren Türkiye, ABD’den USS Hugh Purvis (DD-709) destroyerini 1 Temmuz 1972'de teslim almış ve TCG
Zafer (D-356) olarak yeniden adlandırılmıştır. TCG Zafer Destroyeri,
Türk Donanmasında 1993 yılına kadar
görev yapmış ve bu tarihte donanma envanterinden çıkartılarak; 1994 yılında hurdaya ayrılmıştır.
|
TCG Zafer (D-356) |
Türk
Deniz Kuvvetleri’nin modernizasyonu kapsamında ABD’den alınan bir başka
destroyer ise Robert H. Smith sınıfı USS
Gwin (DM-33) destroyeriydi. Bu destroyerin en büyük özelliği torpido
kovanları yerine mayın döşeme ve mayın arama üzerine tasarlanmasıydı. 15 Ağustos 1971 tarihinde Türk
Donanması'na devredilen destroyer adı TCG Muavenet (DM-357) olarak
değiştirildi ve Türk Donanması’nda görevine başladı.
25 Eylül 1992 ile 8 Ekim 1992 tarihleri arasında
gerçekleştirilecek ‘’NATO Kararlılık Gösterisi 92’’ (Exercise
Display Determination 92) tatbikatına Türk Donanması’nın diğer savaş unsurları
ile katılan TCG Muavenet, tatbikatın 1. kısmını tamamladıktan sonra Saros
Körfezine doğru alıyordu. Ancak 2 Ekim
1992 gecesi USS Saratoga (CV-60)
Uçak Gemisi tarafından (yanlışlıkla???) atılan iki adet Sea Sparrow füzesi 3
mil uzaklıkta bulunan TCG Muavenet destroyerini vurdu. Füzelerden birisi kaptan
köşküne isabet ederken, diğer füze ise savaş harekât merkezine isabet etti. Bu
isabetler neticesinde gemide görevli 5 mürettebat öldü ve 19 mürettebat
yaralandı. Gemi kullanılamaz hale geldiği için hurdaya ayrılarak donanma
envanterinden çıkartıldı. Yapılan soruşturma neticesinde; hayatını kaybeden ve
yaralanan mürettebata ABD tarafından tazminat ödenmesine karar verildi. ABD, Muavenet
oalyı sonrası Türkiye’ye 8 adet Knox
Sınıfı Firkateyn verdi. Olay sonrası bu verilen firkateynlerin TCG Muavenet
Destroyerine karşılık tazminat olarak verildiği lanse edilse de; ilerleyen
dönemde Türkiye’nin bu firkateynleri satın aldığı anlaşıldı. Olayın yaşandığı
döneme kadar 3 savaş gemisine ‘’Muavenet’’
ismi verilmişti. Bu isme sahip ilk gemi, 1. Dünya Savaşı sırasında Çanakkale
Deniz Savaşları’nda Goliath Zırhlısını
batıran gemiydi. Görüldüğü üzere ilk Muavenet bizi gururlandırmışken; üçüncü muavenet
bizi derin hüzünlere gark etmişti. 1993 senesinde Muavenet destroyerinin
hurdaya ayrılması sonrası alınan Knox Sınıfı Destroyerlerden birisine yeniden
‘’Muavenet’’
ismi verilerek bu isim yaşatılmaya devam edilmiştir.
|
TCG Muavenet (DM-357) |
Türkiye’nin,
Soğuk Savaş boyunca ABD ile olan yakın ilişkisi sayesinde 70’li yılların
ortalarına kadar birçok askeri araç ve gereç teminin de zorlanmamıştır. Bu
durum Türk Deniz Kuvvetlerinde de aynı şekilde ilerlemiş ve deniz kuvvetlerinin
modernizasyonu konusunda ABD savaş gemileri her zaman ilk tercih edilen savaş
platformları olmuştur. 1970’li yılların başında Türk Donanmasının
modernizasyonu kapsamında bir kez daha ABD’den destroyer alımına gidilmiş ve 17 Aralık 1971 tarihinde Gearing Sınıfı
2 adet Destroyer (USS Harwood (DD-861)
- USS Forrest Royal (DD-872)) Türk
Donanmasına teslim edilmiş ve bu gemilere sırasıyla TCG Kocatepe (D-354) ve TCG
Adatepe (D-353) isimleri verilmiştir.
TCG
Kocatepe (D-354), Türk Denizcilik tarihine bir başka elem verici olayla
geçmiştir. Kıbrıs Barış Harekâtı kapsamında Türk Donanması, Akdeniz’de çevre
güvenliği ve önleme görevi için konumlanmış durumdaydı. TCG Kocatepe’de önleme
görevi kapsamında donanma ile hareket ederek Akdeniz’e açılmıştı. Tarihler 21 Temmuz 1974’ü gösterdiğinde hem
istihbarat hatası hem de iletişim hatasından dolayı Türk hava kuvvetlerine ait F-104 Starfighter ve F-100 Süper Sabre uçakları TCG Kocatepe’yi
bir Yunan destroyeri zannedilerek yanlışlıkla bombaladı. Bombalama sonucu gemi
su almaya başladı ve geminin terk edilmesi emri verildi. TCG Kocatepe’nin
bombalanması sonucu mürettebatının 54
üyesi öldü ve bu olay kayıtlara ‘’Kocatepe Olayı’’ olarak Türk
Tarihindeki yerini aldı. TCG Kocatepe (D 354) 21 Temmuz 1974 tarihinde
battıktan sonra Türk Deniz Kuvvetleri gemi eksiğini tamamlamak için arayışa
girdi. Daha önce alımı yapılan Gearing sınıfı destroyerlerin ihtiyacı olan
yedek parça temini için 1 Temmuz 1974
tarihinde ABD tarafından Türkiye’ye teslim edilen USS Norris (DD-859) destroyeri yeniden Kocatepe olarak
isimlendirildi ve yine aynı borda numarası (D-354) verilerek Türk Deniz
Kuvvetleri’nde göreve başladı. Yeni ve yine aynı isimle göreve başlayan Kocatepe
Destroyeri ise 1994 yılına kadar Türk Donanmasında görev yaptı ve 1994 yılının Haziran ayında donanma envanterinden çıkartılarak hurda olarak
satıldı. Aynı yıl içerisinde satın alınan TCG Adatepe (D-353) destroyeri ise
yine Kocatepe gibi Kıbrıs Barış Harekâtına katıldı ve 1993 yılına kadar donanmada
görev yaptı. TCG Adatepe destroyeri 6
Ağustos 1993 tarihinde donanma envanterinden çıkartılarak hurda olarak
satıldı.
|
TCG Adatepe (D-353) |
1971
yılında Türk Deniz Kuvvetlerine katılan Gearing Sınıfı 3 adet destroyerden
sonra 1972 yılı içerisinde ABD’den 1 adet Gearing Sınıfı Destroyer (USS Keppler (DD-765)) daha alınmış ve
Türk Deniz Kuvvetlerine teslim edildikten sonra TCG Tınaztepe (D-355)
ismini almıştır. 1984 yılına kadar başarıyla görev yapan TCG Tınaztepe 2 Mayıs 1984 tarihinde İzmit körfezinde
"Aygaz-3" adlı sivil bir
akaryakıt tankeri ile çarpıştı. Bu kazada TCG Tınaztepe’de görevli 4 denizcisi
hayatını kaybetti. Kazadan sonra destroyer tamir edilmedi ve 31 Ekim 1984 tarihinde donanma
envanterinden düşürülen gemi, hurdaya çıkarıldı.
1973
yılında ABD’den 2 adet daha gearing sınıfı destroyer daha alınmıştır. Alınan bu
gemilerden ilki 11 Temmuz 1973
tarihinde Türk Deniz Kuvvetlerine teslim edilen USS Eversole (DD-789) destroyeri TCG Gayret (D-352) ismini
alarak Türk donanmasında göreve başlamıştır. İkinci gemi ise 21 Eylül 1973 tarihinde teslim edilmiş
olan USS Charles H. Roan (DD-853)
destroyeri TCG Mareşal Fevzi Çakmak (D-351) ismini almıştır.
|
TCG Mareşal Fevzi Çakmak (D-351) |
TCG
Gayret (D-352), görevi boyunca Türk Deniz Kuvvetlerinde ilklerin yaşandığı gemi
olarak bilinmektedir. TCG Gayret, Türk Donanmasında ilk ASROC Güdümlü
Torpido Roketi atışı yapan ve denizde seyir halinde akaryakıt ikmali yapan ilk
gemi olma özelliklerini taşımaktadır. Bu ilklerin yaşandığı gemi 1995 yılına kadar görevde kaldıktan
sonra emekli edildi. TCG Mareşal Fevzi Çakmak (D-351) destroyeri Kocatepe ve
Adatepe destroyerleri ile birlikte Kıbrıs Barış Harekatı’nın deniz ayağında
görev alan bir başka destroyerdi. Kıbrıs Barış Harekâtından sonra 1995 yılına
kadar görevde kalan destroyer; 1995
yılının Nisan ayında donanma envanterinden
çıkartılarak hurdaya çıkarılmıştır.
1974
yılında Türkiye’nin Kıbrıs Adasına müdahale etmesiyle ABD ile Türkiye
arasındaki ilişkiler kopmuş ve bunun sonucu olarak ABD, Türkiye’ye hem
ekonomik hem de askeri yaptırımlar uygulamaya başlamıştır. Bu yaptırımlar
kapsamında Türk Deniz Kuvvetleri de bir hayli etkilenmiştir. İki ülke
arasındaki ilişkilerin düzelmesiyle birlikte Türk Deniz Kuvvetleri de yeni gemi
alımları için ABD ile görüşmelere başlamış ve bu görüşmelerin olumlu
sonuçlanması ile Türk Donanmasına Gearing Sınıfı yeni destroyerler dahil olmaya
başlamıştır.
Güvenlik Yardım Programı (SAP) kapsamında ilk verilen
Gearing Sınıfı Destroyer USS Meredith
(DD-890) olmuş ve 20 Haziran 1979
tarihinde Türk Donanmasına teslim edilerek TCG Savaştepe (D-348) ismini
almıştır. Bu gemiden sonra 2 adet destroyer (USS Robert H. McCard (DD-822) - USS Fiske
(DD-842))
daha 5 Haziran 1980 tarihinde teslim
edilmiş ve sırasıyla TCG Kılıçalipaşa (D-349) ve TCG
Piyalepaşa (D-350) isimlerini alarak Türk Deniz Kuvvetleri’nde göreve
başlamıştır. Bu 3 gemiden sonra 1 adet destroyer (USS Carpenter (DD-825)) ise 20
Şubat 1981 tarihinde kiralık olarak Türk Donanmasına katılmış ve gemi TCG
Anıttepe (D-347) ismini alarak geçici görevine başlamıştır.
|
TCG Savaştepe (D-348) |
TCG
Savaştepe (D-348) destroyeri, 1995
yılına kadar başarı ile görev yapmış ve bu tarihte donanma envanterinden
çıkartılarak hurdaya ayrılmıştır. TCG Kılıçalipaşa (D349) destroyeri Türk
donanmasında 1998 yılına kadar görev
yaptıktan sonra emekli edildi ve 2000
yılında sökülmek üzere hurdaya ayrıldı. TCG Piyalepaşa (D-350) destroyeri Türk
Donanması’nda 1996 yılına kadar
görev yaptıktan sonra emekli edildi ve 1999
yılında sökülmek üzere hurdaya ayrıldı. 1981 yılında ABD’den kiralanan TCG
Anıttepe (D-347) destroyeri 8 Kasım 1987
tarihinden ABD’den satın alınarak Türk Deniz Kuvvetleri’nde kalıcı olması
sağlanmış ve 1990'lar boyunca Türk Donanması'nda görev yapmıştır. İkinci
kariyerinin ardından TCG Anıttepe 1997 yılının Kasım ayında emekli oldu ve 52
yılı aşkın hizmetini tamamladıktan sonra 1999
yılında hurdaya ayrıldı.
Türk
Deniz Kuvvetleri’nde, Gearing Sınıfı Destroyerlerin adedinin yükselmesiyle
tamir ve bakım masrafları da artmaya başlamıştı. Özellikle gemilerin ihtiyacı
olan yedek parçaların ABD’den Türkiye’ye getirilmesi için belli bir süre
beklenmesi gerekiyordu. Bu bakımdan donanmaya bağlı bir geminin her daim
harekete hazır ve aktif tutulması gerekliliğinden dolayı bu durum can sıkıcı
olabiliyordu. Bu yüzden Türk Deniz Kuvvetleri, ABD’den Gearing Sınıfı bir destroyer
alarak bu gemiyi yedek parça temini için kullanma yoluna başvurdu. Bu kapsamda 1981 yılının Ekim ayında emekli edilen Gearing Sınıfı USS McKean (DD-784) destroyeri 1982
yılında, yedek parça temini için Türkiye'ye verildi. Gemi içerisindeki tüm gerekli
ekipmanların sökülerek yedek parça olarak kullanılmasını müteakip 1987 yılının Temmuz ayında Antalya Körfezi’nde gerçekleştirilen tatbikatta
Harpoon füzeleri için hedef olarak kullanılarak batırıldı ve şu anda Antalya
Körfezi'nin dibinde balıklara ev sahipliği yapmaktadır.
1982
yılına gelindiğinde Türk Deniz Kuvvetlerine 2 adet daha Gearing Sınıfı
Destroyer katılmıştır. ABD’den alınan ilk destroyer USS Robert A. Owens (DD-827) olmuş ve 16 Şubat 1982 tarihinde Türk Donanmasına teslim edilerek TCG Alçıtepe
(D-346) ismini almıştır. Aynı yıl verilen ikinci gemi ise USS Orleck (DD-886), 1 Ekim 1982 tarihinde Türk Donanmasına
teslim edilerek TCG Yücetepe (D-347) ismini alarak Türk Donanmasında göreve
başlamıştır.
|
TCG Alçıtepe (D-346) |
TCG
Alçıtepe (D-346), Türk Donanmasında 1999
yılına kadar görev yapmış ve bu tarihte donanma envanterinden çıkartılarak 2000 yılında hurdaya ayrılmıştır. TCG
Yücetepe (D-347) ise 1999 yılının
sonuna kadar görevde kalmış ve 2000
yılında donanma envanterinden çıkartılarak emekli edilmiştir.
Türk
deniz kuvvetlerine ABD tarafından verilen 13
adet Gearing Sınıfı Destroyerden 2
adedi ise emekli edildikten sonra müze gemi olarak kullanılmıştır.
Bunlardan ilki 1995 senesinde geçirdiği kaza sonrası emekli edilen TCG
Gayret (D-352) destroyeridir. TCG Gayret, Kocaeli Belediyesi ve Kocaeli
Müze Gemiler Komutanlığı'nın ortak çalışması ile Kocaeli’nin izmit İlçesinde müze
gemi olarak ziyarete açılmıştır. Bu yönden TCG Gayret görevi boyunca Türk Deniz
Kuvvetleri’nde ilklerin yaşandığı gemi olduğu gibi ilk müze gemi olma
özelliğini de taşımaktadır.
|
Kocaeli'de Sergilenen TCG Gayret (D-352) Müze Gemisi |
İkinci
müze gemi olan gemi ise TCG Yücetepe (D-347) destroyeridir.
TCG Yücetepe, 2000 yılının başında emekli edildikten sonra 12 Ağustos 2000 tarihinde Güneydoğu Teksas Savaş Anıtı ve Miras Vakfı‘nın
isteği doğrultusunda eski ismi (USS
Orleck) ismi altında müze gemi olarak Texas’ın Orange kentine göndermiştir.
2005 yılının Eylül ayında gerçekleşen Rita Kasırgasında ağır hasar alan gemi, onarımdan
sonra sergilendiği liman yerine önce geçici olarak Levingston Adası'na taşındı.
Ardından 20 Mayıs 2010 tarihinde şu
anda sergilendiği Charles Gölü'ne taşındı. USS Orleck, 10 Nisan 2011 tarihinden itibaren Charles Gölü'nde ziyaretçileri
ağırlamaktadır.
|
Charles Gölünde USS Orleck İsmi İle Sergilenen TCG Yücetepe (D-347) Destroyeri |
2000
yılında son destroyerin Türk Donanmasından emekli edilmesiyle Türk Deniz
Kuvvetlerinde herhangi bir destroyer kalmamıştır. Yunanistan’ın aksine
Türk Deniz Kuvvetleri, Gearing Sınıfı Destroyerlerden sonra herhangi bir
destroyer alımı gerçekleştirmemiştir. Bunun en büyük sebebi 1980’li yıllardan
itibaren ilk olarak Almanya’dan alınan Köln
Sınıfı / Gelibolu Sınıfı
Firkateynlerin fiyat-maliyet açısından daha verimli olduğunun görülmesi ve
özellikle Gearing Sınıfı Destroyerlerden itibaren destroyerlerin ebat ve
ağırlığının giderek artması ile destroyer sınıflarının bakım ve idame
masraflarının yüksek olması gösterilebilir. 1980’li yıllardan itibaren, ABD,
İngiltere veya Fransa gibi açık denizlere (Okyanuslara) komşu olan ve bu
denizlerde belli oranda güç bulundurması gereken devletlerin ilk seçimi her
daim destroyer sınıfları olmuştur. Buna mukabil Yunanistan, Türkiye ve hatta
Almanya gibi kapalı deniz sayılabilecek bölgelere hükmeden Devletlerin seçimi
Firkateynler olmuştur.
2.
Dünya Savaşı ve 1970’li yıllar arasında ‘’Destroyer
Refakat Sınıfı (DE)’’ olarak bilinen Firkateynler özellikle 1980’li
yıllardan itibaren Dünya’nın gözdesi olmaya başlamış ve bunun sonucu olarak
birçok donanma gibi Türkiye’de seçimini bu gemilerden yana kullanmaya
başlamıştır. Firkateynler, modern destroyerlere göre ağırlık ve boyut olarak
daha ufak olmalarına karşın, neredeyse destroyerler ile aynı donanımlara
sahiptir. Modern firkateynlerin destroyerler ile en büyük farkı ise
anti-balistik veya anti-uydu savaş ekipmanlarına sahip olmamalarıdır.
Türkiye’de
kendi ihtiyacı doğrultusunda 1983
yılından itibaren ilk firkateynlerini Almanya’dan temin etmiştir. Almanya’dan
alınan ilk 3 Firkateynden sonra, 1993
yılında 8 adet Knox Sınıfı / Tepe Sınıfı Firkateyn ile 1997 yılından
itibaren 8 adet Oliver Hazard Perry
Sınıf / Gabya Sınıfı Firkateyn
ABD’den alınmıştır. ABD’den alınan bu gemilerden sonra ise Türk Deniz
Kuvvetlerinin ihtiyacı olan tüm firkateyn alımları Almanya’dan MEKO Sınıfı Firkateynler ile
gerçekleştirilmiştir.
Bu
itibarla; Türkiye özelinde ABD’den satın alınan destroyerler, Türk Deniz Kuvvetlerinin
modernize edilmesinde en önemli unsur olmuştur. Özellikle 2. Dünya Savaşı’ndan
sonra ABD tarafından verilen destroyerler sayesinde Türk Donanması’nın vuruş
gücü yükseltilmiş ve Türkiye bölgesinde hatırı sayılır bir deniz gücü
oluşturmuştur. 1950 ile 1974 yılları arasında ABD’den temin alınan destroyerler
sayesinde Türk Donanması’nın operasyonel işlevliği arttırılmış ve bunun sonucu
olarak Kıbrıs Barış Harekâtı sırasında operasyonel bölge güvenliği bu gemilerle
sağlanmıştır. Her ne kadar Türk Deniz Kuvvetleri, Kıbrıs Barış Harekâtı gibi
deniz unsurlarının önemli olduğu bir operasyonda aksaklıklar yaşasa da zor olan bu harekatı başarılı bir şekilde sonlandırmıştır. Kıbrıs Barış Harekâtı sonrasında Türk
Deniz Kuvvetleri, uygulanan ambargolardan dolayı tüm yüzey savaşçı unsurlarını
sadece ABD’den temin etmesinden ötürü zor bir dönem geçirmiştir. Ancak
uygulanan bu ambargo sayesinde Türkiye kendi ‘'milli savaş sanayisi’’
kurmanın önemini anlamış ve o günlerden günümüze kadar adım adım ilerleyerek
devam eden gelişim süreci başlamıştır. Günümüzde Ada Sınıfı Korvetler veya
İstif
Sınıfı Firkateynler, temeli 1974 yılında kurulmaya başlanan Türk silah
sanayisinin sonucu olarak ortaya çıkan eserlerden sadece ikisidir.
Ancak
1980’li yıllarda ABD ile ikili ilişkilerin düzelmesiyle Türk Deniz Kuvvetleri, ABD’den
yine destroyer alımına devam etmiştir. Bu alımların en büyük sebebi ise Adalar
Denizi ve Akdeniz’de Türkiye’nin en büyük rakibi olan Yunanistan’dı. 1980’li
yıllarda yukarıda detaylarını verdiğimiz son Gearing Sınıfı Destroyerlerin Türk
Donanmasına katılması üzerine Yunanistan, ABD’den 1980’li yıllarda 3 adet Gearing Sınıfı Destroyer almış
ve 1990’lı yıllarda filosuna 4 adet Charles
F. Adams sınıfı destroyer daha ilave etmiştir. Bu yönden 2000’li yıllara kadar Türkiye
ile Yunanistan arasında dengeli bir donanma gücü olduğu söylenebilir. Ancak Türkiye’nin
MİLGEM Projesi kapsamında tüm
zorluklara rağmen önce Ada Sınıfı Korvet inşası ve daha sonra İstif Sınıfı
Firkateyn inşasının başlaması ile dışa bağımlılıktan kurtulması ile bu denge Türkiye
lehine bozulmaya başlamıştır. Bu iki sınıf dışında son günlerde TCG Anadolu (L-400) Çok Maksatlı Amfibi
Hücum Gemisi (LHD) ile Akdeniz’deki güç yarışında Türkiye bir adım daha ileri
gitmiştir.
Özellikle
ABD ile cumhuriyet tarihi boyunca yaşanan gerginlikler Türkiye’nin deniz gücü
olarak alım yapmak istediğimiz platformlara ulaşmasını zaman zaman zorlaştırmıştır.
Bunun sonucu olarak oluşan milli savaş sanayisi emekleme dönemini atlatarak
artık yürümeye başlamış ve her yeni proje ile adımlarını hızlanarak yakın
zamanda koşmaya başlayacağı açıktır. Bu noktada özellikle yüzey savaşçı
unsurları konusunda 1990’lı yıllardan itibaren önceki yıllarda ABD ile yaşanan
sıkıntılardan ders çıkartan Türkiye, deniz gücü kapsamında alternatif arayışına
girmiştir. Bu alternatif arayış sonucunda denizaltı ve firkateyn inşası
konusunda büyük yol kat etmiş olan Almanya’nın kapsını çalmıştır. Türkiye’nin
günümüzde donanma envanterinde kullandığı denizaltı ve yüzey savaşçılarının
tamamına yakınının Almanya menşeili olduğu unutulmamalı. Bu bağlamda; özellikle
1990’lı yıllardan itibaren Türk Deniz Kuvvetleri firkateyn
alımında ABD yerine Almanya’yı tercih etmesiyle 2. Dünya Savaşı’nın sonundan
itibaren deniz gücünün modernizasyonu için devam eden ABD menşeili savaş
platformlarının alımı son bulmuştur.
Yukarıda dönemlere ayırarak gelişim hikayeleri ve detayları verilen destroyer sınıfları için bir liste hazırladım. Bu listede destroyer sınıflarının bazı temel özellikleri, silah sistemleri, gemi isimleri ve hangi gemilerin başka ülkelere verildiğini daha detaylı görebilirsiniz.
UYARILAR:
· Aşağıdaki listede belirtilen gemilere daha
sonradan ilave edilmiş silah sistemlerinden bazıları dâhil
edilmemiştir. Örneğin Wickes Sınıfı Destroyerlerin silah sistemlerinde 2. Dünya
Savaşı'nda yapılan değişiklikler veya ilaveler aşağıdaki listede bulunmamaktadır.
· Diğer ülkelere devredilen bazı destroyerler o
ülkenin isim veya rejim değiştirmesi durumunda yeni rejim ismi ile listeye
eklenmiştir. Örneğin ABD tarafından, İran Kraliyet Donanmasına verilen Allen M. Sumner Sınıfı ve Gearing Sınıfı
Destroyerler, İran İslam Devrimi sonrasında da kullanımına devam edildiği
için aşağıdaki listede bu gemiler İran
İslam Cumhuriyeti Donanması adı altında verilmiştir.
· Listede bulunan destroyerlerden bazıları
birden çok ülkeye devredildiği için bu destroyerlerin önceki ülkedeki ismi ile
birlikte ‘’ ===>’’ işareti ile devredildiği ülkedeki ismi verilmiştir.
Örneğin Clemson Sınıfı bir destroyer olan USS Herndon (DD-198) önce İngiltere'ye
devredilerek ismi HMS Churchill olarak değiştirilmiş, daha sonra bu gemi
İngiltere tarafından Sovyetler Birliğine devredilerek ismi Deyatelny olarak
değiştirilmiştir.
1-) BAİNBRİDGE SINIFI
DESTROYERLER
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
427 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 640 Ton
Uzunluk:
76 MetreHız:
29 Knots (54 km/h)Personel
Sayısı: 75 Mürettebat 2
Adet 3 inch (76mm) / 50 Kalibre Top
5
Adet 2,2 inch (57mm) Top2
Adet ikili 18 inch (450mm) Torpido Kovanı (4 Torpido)
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1899 - 1903
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1902 - 1919
İnşa
Edilen Adet: 13 (USS Bainbridge
(DD-1) - USS Barry (DD-2) - USS Chauncey (DD-3) - USS Dale (DD-4) - USS Decatur
(DD-5) - USS Hopkins (DD-6) - USS Hull (DD-7) - USS Lawrence (DD-8) - USS
Macdonough (DD-9) - USS Paul Jones (DD-10) - USS Perry (DD-11) - USS Preble
(DD-12) - USS Stewart (DD-13))
2-) TRUXTUN SINIFI
DESTROYERLER
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
440 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 615 Ton
Uzunluk:
79,10 MetreHız:
30 Knots (56 km/h)Personel
Sayısı: 78 Mürettebat 2
Adet 3 inch (76mm) / 50 Kalibre Top
6
Adet 2,2 inch (57mm) Top2
Adet ikili 18 inch (450mm) Torpido Kovanı (4 Torpido)
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1899 - 1902
Görevde
kaldıkları tarih: 1902 - 1919
İnşa
Edilen Adet: 3 (USS Truxtun (DD-14)
- USS Whipple (DD-15) - USS Worden (DD-16))
3-) SMİTH SINIFI
DESTROYERLER
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
710 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 916 Ton
Uzunluk:
89,56 MetreHız:
28 Knots (52 km/h)Personel
Sayısı: 87 Mürettebat 5
Adet 3 inch (76mm) / 50 Kalibre Top3
Adet İkili 18 inch (450mm) Torpido Kovanı (6 Torpido)
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1908 - 1910
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1909 - 1919
İnşa
Edilen Adet: 5 (USS Smith (DD-17) –
USS Lamson (DD-18) – USS Preston (DD-19) – USS Flusser (DD-20) – USS Reid
(DD-21))
4-) PAULDİNG SINIFI
DESTROYERLER
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
754 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 901 Ton
Uzunluk:
89,31 MetreHız:
29,5 Knots (54,6 km/h)Personel
Sayısı: 86 Mürettebat 5
Adet 3 inch (76mm) / 50 Kalibre Top3
Adet İkili 18 inch (450mm) Torpido Kovanı (6 Torpido)
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1908 - 1912
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1910 - 1931
İnşa
Edilen Adet: 21 (USS Paulding
(DD-22) – USS Drayton (DD-23) – USS Roe (DD-24) – USS Terry (DD-25) - USS
Perkins (DD-26) – USS Sterett (DD-27)] - USS Mccall (DD-28)] - USS Burrows
(DD-29) – USS Warrington (DD-30) - USS Mayrant (DD-31) - USS Monaghan (DD-32) -
USS Trippe (DD-33)] - USS Walke (DD-34) - USS Ammen (DD-35) - USS Patterson
(DD-36) - USS Fanning (DD-37) - USS Jarvis (DD-38) - USS Henley (DD-39) - USS
Beale (DD-40) - USS Jouett (DD-41) - USS Jenkins (DD-42))
5-) CASSİN SINIFI
DESTROYERLER
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
1020 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 1139 Ton
Uzunluk:
93,04 MetreHız:
29 Knots (54 km/h)Personel
Sayısı: 98 Mürettebat 4
Adet 4 inch (102mm) / 50 Kalibre Top4
Adet İkili 18 inch (450mm) Torpido Kovanı (8 Torpido)
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1912 - 1915
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1913 - 1933
İnşa
Edilen Adet: 4 (USS Cassin (DD-43) -
USS Cummings (DD-44) - USS Downes (DD-45) USS Duncan (DD-46))
6-) AYLWİN SINIFI
DESTROYERLER
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
1036 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 1165 Ton
Uzunluk:
93,04 MetreMaksimum
Hız: 29,6 Knots (54,8 km/h)Personel
Sayısı: 106 Mürettebat 4
Adet 4 inch (102mm) / 50 Kalibre Top4
Adet İkili 18 inch (450mm) Torpido Kovanı (8 Torpido)
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1912 - 1914
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1913 - 1922
İnşa
Edilen Adet: 4 (USS Aylwin (DD-47) -
USS Parker (DD-48) - USS Benham (DD-49) - USS Balch (DD-50))
7-) O'BRİEN SINIFI
DESTROYERLER
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
1070 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 1190 Ton
Uzunluk:
93,09 MetreMaksimum
Hız: 29 Knots (54 km/h)Personel
Sayısı: 101 Mürettebat
SİLAH SİSTEMLERİ:
4 Adet 4 inch (102mm) / 50 Kalibre Top
8 Adet Tekli 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (8 Torpido)
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1913 - 1915
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1915 - 1922 /
Sahil Güvenlik: 1924 - 1933
İnşa
Edilen Adet: 6 (USS O'Brien (DD-51)
- USS Nicholson (DD-52) - USS Winslow (DD-53) - USS Mcdougal (DD-54) - USS
Cushing (DD-55) - USS Ericsson (DD-56))
8-) TUCKER SINIFI
DESTROYERLER
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
1110 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 1224 Ton
Uzunluk:
96,09 MetreMaksimum
Hız: 29,5 Knots (54,6 km/h)Personel
Sayısı: 99 Mürettebat 4
Adet 4 inch (102mm) / 50 Kalibre Top8
Adet Tekli 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (8 torpido)
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1914 - 1916
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1916 - 1922 /
Sahil Güvenlik: 1924 - 1934
İnşa
Edilen Adet: 6 (USS Tucker (DD-57) -
USS Conyngham (DD-58) - USS Porter (DD-59) - USS Wadsworth (DD-60) - USS Jacob
Jones (DD-61) - USS Wainwright (DD-62))
9-) SAMPSON SINIFI
DESTROYERLER
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
1111 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 1225 Ton
Uzunluk:
96,09 MetreMaksimum
Hız: 29,5 Knots (54,6 km/h)Personel
Sayısı: 99 Mürettebat 4
Adet 4 inch (102mm) / 50 Kalibre Top
2
Adet 1,45 İnch (37mm) Hava Savunma Silahı1
Adet Derinlik Bomba Y-GUNS)4
Adet Üçlü 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (12 Torpido)
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1915 - 1917
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1916 - 1936
İnşa
Edilen Adet: 6 (USS Sampson (DD-63)
- USS Rowan (DD-64) - USS Davis (DD-65) – USS Allen (DD-66) - USS Wilkes
(DD-67) - USS Shaw (DD-68))
10-) CALDWELL SINIFI
DESTROYERLER
İHRAÇ EDİLEN ÜLKELER:
-İngiltere Kraliyet
Donanması (Royal Navy) :
USS
Craven (DD-70) / HMS Lewes
USS
Conner (DD-72) HMS LeedsUSS
Stockton (DD-73) / HMS Ludlow Ağırlık:
1020 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 1125 Ton
Uzunluk:
96,16 MetreMaksimum
Hız: 30 Knots / 32 Knots (56 km/h / 59
km/h)Personel
Sayısı: 146 Mürettebat 4
Adet 4 inch (102mm) / 50 Kalibre Top
1
Adet 3 inch (76mm) / 23 Kalibre Top4
Adet Üçlü 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (12 Torpido)
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1916 - 1920
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1917 - 1945
İnşa
Edilen Adet: 6 (USS Caldwell (DD-69)
- USS Craven (DD-70) - USS Gwin (DD-71) - USS Conner (DD-72) - USS Stockton
(DD-73) - USS Manley (DD-74))
11-) WİCKES SINIFI
DESTROYERLER
İHRAÇ EDİLEN ÜLKELER:
-İngiltere Kraliyet
Donanması (Royal Navy) :
USS
Wickes (DD-75)] / HMS Montgomery
USS
Philip (DD-76)] / HMS LancasterUSS
Evans (DD-78) / HMS MansfieldUSS
Sigourney (DD-81) / HMS NewportUSS
Robinson (DD-88) / HMS NewmarketUSS
Ringgold (DD-89) / HMS NewarkUSS
Fairfax (DD-93) / HMS RichmondUSS
Twiggs (DD-127) / HMS LeamingtonUSS
Buchanan (DD-131) / HMS CampbeltownUSS
Crowninshield (DD-134) / HMS Chelsea
-Kanada Kraliyet
Donanması (Royal Canadian Navy) :
USS Williams (Dd-108) / HMCS St. Clair
USS Crowninshield (DD-134) ===> HMS Chelsea ===> HMCS Chelsea
USS Twiggs (DD-127) ===> HMS Leamington ===> HMCS Leamington
USS Evans (DD-78) ==> HMS Mansfield ==> HNOMS Mansfield ==> HMCS Mansfield
-Sovyetler Birliği
Donanması (Soviet Navy) :
USS
Crowninshield (DD-134) ==> HMS Chelsea ==> HMCS Chelsea ==> Derzky
USS
Twiggs (DD-127) ==> HMS Leamington ==> HMCS Leamington ==> ZhguchyUSS
Fairfax (DD-93) ==> HMS Richmond ==> Zhivuchy
-Norveç Kraliyet
Donanması (Royal Norwegian Navy) :
USS
Sigourney (DD-81) ===> HMS Newport ===> HNOMS NewportUSS
Evans (DD-78) ===> HMS Mansfield ===> HNOMS Mansfield Ağırlık:
1154 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 1247 Ton
Uzunluk:
95,82 MetreMaksimum
Hız: 35,3 Knots (65,4 km/h)Personel
Sayısı: 100 Mürettebat 4
Adet 4 inch (102mm) / 50 Kalibre Top
1
Adet 3 inch (76mm) Hava Savunma Silahı4
Adet Üçlü 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (12 Torpido)
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1917 - 1921
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1918 - 1946
İnşa
Edilen Adet: 111
12-) CLEMSON SINIFI
DESTROYERLER
İHRAÇ EDİLEN ÜLKELER:
-İngiltere Kraliyet
Donanması (Royal Navy) :
USS
Satterlee (DD-190) / HMS Belmont
USS
Mason (DD-191) / HMS BroadwaterUSS
Abel P. Upshur (DD-193) / HMS ClareUSS
Hunt (DD-194) / HMS BroadwayUSS
Welborn C. Wood (DD-195) / HMS ChesterfieldUSS
Branch (DD-197) / HMS BeverleyUSS
Herndon (DD-198) / HMS ChurchillUSS
Mccalla (DD-253) / HMS StanleyUSS
Rodgers (dd-254) / HMS SherwoodUSS
Welles (DD-257) / HMS CameronUSS
Aulick (DD-258) / HMS BurnhamUSS
Laub (DD-263) / HMS BurwellUSS
Mclanahan (DD-264) / HMS BradfordUSS
Edwards (DD-265) / HMS BuxtonUSS
Shubrick (DD-268) / HMS RipleyUSS
Bailey (DD-269) / HMS ReadingUSS
Swasey (DD-273) / HMS RockinghamUSS
Meade (DD-274)] / HMS Ramsey
-Sovyetler Birliği
Donanması (Soviet Navy) :
USS
Herndon (DD-198) ==> HMS Churchill ==> Deyatelny
-Japon İmparatorluk
Donanması (Imperial Japanese Navy) :
USS
Stewart (DD-224)] / Tamir Edilerek 102 Numaralı Devriye Botu İsmini Aldı
-Kanada Kraliyet
Donanması (Royal Canadian Navy) :
USS
Mccook (DD-252) / HMCS St. Croix
USS
Bancroft (DD-256) / HMCS St. FrancisUSS
Edwards (DD-265) ==> HMS Buxton ==> HMCS Buxton Ağırlık:
1215 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 1308 Ton
Uzunluk:
95,82 MetreMaksimum
Hız: 35,5 Knots (65,7 km/h)Personel
Sayısı: 122 Mürettebat 4
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) Top
1
Adet 3 inch (76mm) Hava Savunma Silahı4
Adet Üçlü 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (12 Torpido)
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1918 - 1922
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1919 - 1948
İnşası
Planlanan Adet: 162
İnşa
Edilen Adet: 156
13-) FARRAGUT SINIFI
DESTROYERLER (1934)
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
1365 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 2064 Ton
Uzunluk:
104,01 MetreMaksimum
Hız: 37 Knots (69 km/h)Personel
Sayısı: 160 Mürettebat (Savaş Dönemi
250 Mürettebat) 5
Adet 5 inch (127mm) / 38 Kalibre Top
4
Adet 50 Kalibre (12.7mm) / Makineli Tüfek4
Adet İkili 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (8 Torpido)
1943 YILI
MODERNİZASYONU SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
4
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 38 Kalibre Top (4 Adet Top)
2
Adet İkili 1,6 inch (40mm) / Bofors Silahı5
Adet 0,8 inch (20mm) Oerlikon Topu4
Adet İkili 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (8 Torpido)4
Adet Derinlik Bomba Atar (K-Guns)2
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1932 - 1935
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1934 - 1945
İnşa
Edilen Adet: 8 (USS Farragut (DD-348) - USS Dewey (DD-349) – USS Hull (DD-350)
- USS Macdonough (DD-351) – USS Worden (DD-352) – USS Dale (DD-353) - USS
Monaghan (DD-354) - USS Aylwin (DD-355))
14-) PORTER SINIFI
DESTROYERLER
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
1850 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 2663 Ton
Uzunluk:
116 MetreMaksimum
Hız: 37 Knots (69 km/h)Personel
Sayısı: 206 Mürettebat (Savaş Dönemi
290 Mürettebat) 4
Adet İkili Taret 5 inch (127mm) / 38 Kalibre Top (8 Adet Top)
2
Adet Dörtlü 1.1 inch (28mm) Top5
Adet .50 Kalibre (12.7mm) / Makineli Tüfek8
Adet İkili 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (16 Torpido)
1942 YILI
MODERNİZASYONU SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
4
Adet İkili Taret 5 inch (127mm) / 38 Kalibre Top (8 Adet Top)
2
Adet İkili 1,6 inch (40mm) / Bofors Silahı6
Adet 0,8 inch (20mm) Oerlikon Topu8
Adet İkili 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (16 Torpido)2
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1933 - 1937
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1936 - 1950
İnşa
Edilen Adet: 8 (USS porter (DD-356)
- USS Selfridge (DD-357) – USS Mcdougal (DD-358) - USS Winslow (DD-359) – USS
Phelps (DD-360) - USS Clark (DD-361) - USS Moffett (DD-362) - USS Balch
(DD-363))
15-) MAHAN SINIFI
DESTROYERLER
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
1524 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 2137 Ton
Uzunluk:
104 MetreMaksimum
Hız: 37 Knots (69 km/h)Personel
Sayısı: 158 Mürettebat (Savaş Dönemi
250 Mürettebat) 5
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 38 Kalibre Top (8 Adet Top)
4
Adet .50 Kalibre (12.7mm) / Makineli Tüfek4
Adet Üçlü 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (12 Torpido)2
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1934 - 1937
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1936 - 1946
İnşa
Edilen Adet: 18 (USS Mahan (DD-364) –
USS Cummings (DD-365) - USS Drayton (DD-366) - USS Lamson (DD-367) - USS
Flusser (DD-368) - USS Reid (DD-369) - USS Case (DD-370) - USS Conyngham (DD-371)
- USS Cassin (DD-372) - USS Shaw (DD-373) - USS Tucker (DD-374) - USS Downes
(DD-375) - USS Cushing (DD-376) – USS Perkins (DD-377) - USS Smith (DD-378) - USS
Preston (DD-379) USS Dunlap (DD-384) - USS Fanning (DD-385))
16-) GRİDLEY SINIFI
DESTROYERLER
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
1590 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 2219 Ton
Uzunluk:
103,89 MetreMaksimum
Hız: 38,5 Knots (71,3 km/h)Personel
Sayısı: 158 Mürettebat (Savaş Dönemi
250 Mürettebat) 4
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 38 Kalibre Top (4 Adet Top)
4
Adet 50 Kalibre (12.7mm) / Makineli Tüfek4
Adet Dörtlü 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (16 Torpido)2
adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
1943 YILI
MODERNİZASYONU SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
4
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 38 Kalibre Top (4 Adet Top)
7
Adet 0,8 inch (20mm) Oerlikon Topu4
Adet Dörtlü 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (16 Torpido)4
Adet Derinlik Bomba Atar (K-Guns)2
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1935 - 1938
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1937 - 1946
İnşa
Edilen Adet: 4 (USS Gridley (DD-380)
– USS Craven (DD-382) – USS Mccall (DD-400) USS Maury (DD-401))
17-) BAGLEY SINIFI
DESTROYERLER
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
1624 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 2245 Ton
Uzunluk:
104,14 MetreMaksimum
Hız: 36,8 Knots (68,2 km/h)Personel
Sayısı: 158 Mürettebat (Savaş Dönemi
251 Mürettebat) 4
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 38 Kalibre Top (4 Adet Top)
4
Adet 50 Kalibre (12.7mm) / Makineli Tüfek4
Adet Dörtlü 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (16 Torpido)2
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
1943 YILI
MODERNİZASYONU SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
4
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 38 Kalibre Top (4 Adet Top)
6
Adet 0,8 inch (20mm) Oerlikon Topu2
Adet İkili 1,6 inch (40mm) / Bofors Silahı4
Adet Dörtlü 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (16 Torpido)4
Adet Derinlik Bomba Atar (K-Guns)2
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1935 - 1937
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1937 - 1946
İnşa
Edilen Adet: 8 (USS Bagley (DD-386) –
USS Blue (DD-387) - USS Helm (DD-388) - USS Mugford (DD-389) - USS Ralph Talbot
(DD-390) - USS Henley (DD-391) USS Patterson (DD-392) - USS Jarvis (DD-393))
18-) SOMERS SINIFI
DESTROYERLER
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
1840 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 2767 Ton
Uzunluk:
116 MetreMaksimum
Hız: 36 Knots / 38.6 Knots (67 km/h -
71,5 km/h)Personel
Sayısı: 235 Mürettebat (Savaş Dönemi
294 Mürettebat) 4
Adet İkili Taret 5 inch (127mm) / 38 Kalibre Top (8 Adet Top)
2
Adet Dörtlü 1.1 inch (28mm) Top2
Adet 50 Kalibre (12.7mm)] / Makineli Tüfek3
Adet Dörtlü 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (12 Torpido)2
Adet Derinlik Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1935 - 1939
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1937 - 1945
İnşa
Edilen Adet: 5 (USS Somers (DD-381)
- USS Warrington (DD-383) – USS Sampson (DD-394) - USS Davis (DD-395) - USS
Jouett (DD-396))
19-) BENHAM SINIFI
DESTROYERLER
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
1656 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 2250 Ton
Uzunluk:
103,86 MetreMaksimum
Hız: 37.9 Knots (70,2 km/h)Personel
Sayısı: 184 Mürettebat (Savaş Dönemi
251 Mürettebat) 4
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 38 Kalibre Top (4 Adet Top)
2
Adet 50 Kalibre (12.7mm) / Makineli Tüfek4
Adet Dörtlü 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (16 Torpido)2
adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1936 - 1939
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1939 - 1946
İnşa
Edilen Adet: 10 (USS Benham (DD-397)
– USS Ellet (DD-398) - USS Lang (DD-399) - USS mAyrant (DD-402) - USS Trippe
(DD-403) USS Rhind (DD-404) – USS Rowan (DD-405) – USS Stack (DD-406) - USS
Sterett (DD-407) - USS Wilson (DD-408))
20-) SİMS SINIFI
DESTROYERLER
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
1570 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 2293 Ton
Uzunluk:
106,15 MetreMaksimum
Hız: 37 Knots (69 km/h)Personel
Sayısı: 192 Mürettebat (Savaş Dönemi
251 Mürettebat) 5
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 38 Kalibre Top (5 Adet Top)
4
Adet 50 Kalibre (12.7mm) / Makineli Tüfek3
Adet Dörtlü 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (12 Torpido)2
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
1941 YILI
MODERNİZASYONU SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
4
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 38 Kalibre Top (4 Adet Top)
8
Adet 0,8 inch (20mm) Oerlikon Topu2
Adet Dörtlü 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (8 Torpido)4
Adet Derinlik Bomba Atar (K-Guns)2
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
1944 YILI
MODERNİZASYONU SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
4
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 38 Kalibre Top (4 Adet Top)
4
Adet 0,8 inch (20mm) Oerlikon Topu4
Adet İkili 1,6 inch (40mm) / Bofors Silahı2
Adet Dörtlü 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (8 Torpido)6
Adet Derinlik Bomba Atar (K-Guns)2
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
ELEKTRONİK HARP
SİSTEMLERİ:
MARK-37
Atış Kontrol SistemiMARK-1
Atış Kontrol Bilgisayarı
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1937 - 1940
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1939 - 1946
İnşa
Edilen Adet: 12 (USS Sims (DD-409) -
USS Hughes (DD-410) – USS anderson (DD-411) - USS Hammann (DD-412) - USS Mustin
(DD-413) – USS Russell (DD-414) – USS O'Brien (DD-415) - USS Walke (DD-416) – USS
Morris (DD-417) - USS Roe (DD-418) - USS Wainwright (DD-419) - UDD Buck (DD-420))
21-) BENSON SINIFI
DESTROYERLER
ALT SINIFLAR:
İtalyan
Donanması: Artigliere Sınıfı
Destroyerler
İHRAÇ EDİLEN ÜLKELER:
-İtalyan Donanması
(Italian Navy)
USS
Woodworth (DD-460) / Artigliere (Artigliere Sınıfı Destroyerler)
-Tayvan Donanması
(Republic Of China Navy)
USS
Benson (DD-421) / ROCS Lo YangUSS
Hilary P. Jones (DD-427)] / ROCS Han Yang Ağırlık:
1620 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 2474 Ton
Uzunluk:
103,9 MetreMaksimum
Hız: 37,5 Knots (69,5 km/h)Personel
Sayısı: 208 Mürettebat (Savaş Dönemi
276 Mürettebat) 5
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / Çok Amaçlı Top
6
Adet 50 Kalibre (12.7mm) / Makineli Tüfek5
Adet İkili 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (10 Torpido)2
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
1941 YILI
MODERNİZASYONU SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
4
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / Çok Amaçlı Top
7
Adet 0,8 inch (20mm) Oerlikon Topu4
Adet İkili 1,6 inch (40mm) / Bofors Silahı5
Adet İkili 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (10 Torpido)4-6
Adet Derinlik Bomba Atar (K-Guns)2
Adet Derinlik Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
ELEKTRONİK HARP
SİSTEMLERİ:
MARK-37
Atış Kontrol SistemiMARK-1
Atış Kontrol Bilgisayarı
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1938 - 1943
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1940 - 1951
İnşa
Edilen Adet: 30
22-) GLEAVES SINIFI
DESTROYERLER
ALT SINIFLAR:
İtalyan
Donanması: Artigliere Sınıfı
DestroyerlerJapon
Deniz Kuvvetleri: Asakaze Sınıfı
Destroyerler
İHRAÇ EDİLEN ÜLKELER:
- Türk Deniz Kuvvetleri
(Turkish Naval Forces)
USS
Buchanan (DD-484) / TCG Gelibolu
USS
Lansdowne (DD-486) / TCG GaziantepUSS
Lardner (DD-487) / TCG GemlikUSS
Mccalla (DD-488) / TCG Giresun
- Japon Deniz
Kuvvetleri (Japan Maritime Self-Defense Force)
USS
Ellyson (DD-454) / JDS Asakaze (Asakaze Sınıfı Destroyerler)USS
Macomb (DD-458) / JDS Hatakaze (Asakaze Sınıfı Destroyerler)
- İtalyan Donanması
(Italian Navy)
USS
Nicholson (DD-442) / Aviere (Artigliere Sınıfı Destroyerler)
- Yunanistan Donanması
(Hellenic Navy)
USS
Eberle (DD-430) / HS NikiUSS
Ludlow (DD-438) / HS Doxa
-
Tayvan Donanması (Republic Of China Navy)
USS
Plunkett (DD-431) / ROCS Nan YangUSS
Rodman (DD-456) / ROCS Hsien Yang Ağırlık:
1630 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 2395 Ton
Uzunluk:
106,15 MetreMaksimum
Hız: 37,4 Knots (69 km/h)Personel
Sayısı: 208 Mürettebat (Savaş Dönemi
276 Mürettebat) 5
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / Çok Amaçlı Top
6
Adet 50 Kalibre (12.7mm) / Makineli Tüfek5
Adet İkili 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (10 Torpido)2
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
1941 YILI
MODERNİZASYONU SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
4
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / Çok Amaçlı Top
7
Adet 0,8 inch (20mm) Oerlikon Topu4
Adet İkili 1,6 inch (40mm) / Bofors Silahı5
Adet İkili 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (10 Torpido)4-6
Adet Derinlik Bomba Atar (K-Guns)2
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
ELEKTRONİK HARP
SİSTEMLERİ:
MARK-37
Atış Kontrol SistemiMARK-1
Atış Kontrol Bilgisayarı
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1938 - 1943
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1940 - 1956
İnşa
Edilen Adet: 66
23-) FLETCHER SINIFI
DESTROYERLER
ALT SINIFLAR:
İtalyan
Donanması: Fante Sınıfı Destroyerler
Japon
Deniz Kuvvetleri: Ariake Sınıfı
DestroyerlerBatı
Almanya Donanması: Zerstörer Sınıfı
Destroyerlerİspanya
Donanması: Lepanto Sınıfı DestroyerlerTayvan
Donanması: Chungmu Sınıfı DestroyerlerBrazilya
Donanması: Pará Sınıfı DestroyerlerArjantin
Donanması: Almirante Brown Sınıfı
DestroyerlerKore
Cumhuriyeti Donanması: Chungmu Sınıfı
Destroyerler
İHRAÇ EDİLEN ÜLKELER:
- Türk Deniz Kuvvetleri
(Turkish Naval Forces)
USS
Boyd (DD-544) / TCG İskenderun
USS
Cogswell (DD-651) / TCG İzmitUSS
Van Valkenburgh (DD-656) / TCG İzmirUSS
Clarence K. Bronson (DD-668) / TCG İstanbulUSS
Preston (DD-795) / TCG İçel
- Arjantin Donanması
(Argentine Navy)
USS
Heermann (DD-532) / ARA Almirante Brown (Almirante Brown Sınıfı Destroyer)
USS
Cowell (DD-547) / ARA Almirante Storni (Almirante Domecq Garcia Sınıfı
Destroyer)USS
Braine (DD-630) / ARA Almirante Domecq Garcia (Almirante Domecq Garcia Sınıfı
Destroyer)USS
Stembel (DD-644) / ARA Rosales (Almirante Brown Sınıfı Destroyer)USS
Dortch (DD-670) / ARA Espora (Almirante Brown Sınıfı Destroyer)
- Brezilya Donanması
(Brazilian Navy)
USS
Guest (DD-472) / Pará (Pará sInıfı Destroyer)
USS
Bennett (DD-473) / Paraíba (Pará Sınıfı Destroyer)USS
Hailey (DD-556) / Pernambuco (Pará Sınıfı Destroyer)USS
Shields (DD-596) / Maranhao (Pará Sınıfı Destroyer)USS
Lewis Hancock (DD-675) / Piaui (Pará Sınıfı Destroyer)USS
Irwin (DD-794) / Santa Catarina (Pará Sınıfı Destroyer)USS
Cushing (DD-797) / Paraná (Pará Sınıfı Destroyer)
- Şili Donanması
(Chilean Navy)
USS
Wadleigh (DD-689) / Blanco Encalada
USS
Rooks (DD-804) / CochraneUSS
Charles J. Badger (DD-657) / Yedek Parça Temini İçin Kullanıldı.
-
Kolombiya Ulusal Donanması (Colombian National Navy)
USS
Hale (DD-642) / ARC Antioquia
- Yunanistan Donanması
(Hellenic Navy)
USS
Ringgold (DD-500) ==> Zerstörer 2 ==> HS Kimon
USS
Wadsworth (Dd-516) ==> Zerstörer 3 ==> HS nearchosUSS
Claxton (DD-571) ==> Zerstörer 4 ==> Yedek Parça Temini İçin Kullanıldı.USS
Dyson (Dd-572) ==> Zerstörer 5 ==> Yedek Parça Temini İçin Kullanıldı.USS
Bradford (DD-545) / HS ThyellaUSS
Brown (Dd-546) / HS NavarinonUSS
Aulick (DD-569) / HS SfendoniUSS
Charrette (Dd-581) / HS VelosUSS
Conner (DD-582) / HS AspisUSS
Hall (DD-583) / HS Lonchi
- İtalyan Donanması
(Italian Navy)
USS
Taylor (DD-468) / Lanciere (Fante Sınıfı Destroyer)
USS
Walker (DD-517) / Fante (Fante Sınıfı Destroyer)USS
Prichett (DD-561) / Geniere (Fante Sınıfı Destroyer)
- Japon Deniz
Kuvvetleri (Japan Maritime Self-Defense Force)
USS
Heywood L. Edwards (DD-663) / JDS Ariake (Ariake Sınıfı Destroyer)USS
Richard P. Leary (DD-664) / JDS Yugure (Ariake Sınıfı Destroyer)
- Meksika Donanması
(Mexican Navy)
USS
Harrison (DD-573) / ARM CuauhtémocUSS
John Rodgers (DD-574) / ARM Cuitláhuac
- Peru Donanması
(Peruvian Navy)
USS
Isherwood (DD-520) / Almirante GuiseUSS
Benham (DD-796) / Villar
- Kore Cumhuriyeti
Donanması (Republic of Korea Navy)
USS
Erben (DD-631) / Chungmu (Chungmu Sınıfı Destroyer)
USS
Hickox (DD-673) / Busan (Chungmu Sınıfı Destroyer)USS
Halsey Powell (DD-686) / Seoul (Chungmu Sınıfı Destroyer)
- İspanya Donanması
(Spanish Navy)
USS
Converse (DD-509)] / Almirante Valdés (Lepanto Sınıfı Destroyer)
USS
Capps (DD-550) / Lepanto (Lepanto Sınıfı Destroyer)USS
David W. Taylor (DD-551) / Almirante Ferrandíz (Lepanto Sınıfı Destroyer)USS
Shields (DD-596) / MaranhaoUSS
Mcgowan (DD-678) / Jorge Juan (Lepanto Sınıfı Destroyer)USS
Jarvis (DD-799) / Alcalá Galiano (Lepanto Sınıfı Destroyer)
- Tayvan Donanması
(Republic Of China Navy)
USS
Kimberly (DD-521) / ROCS An Yang
USS
Mullany (DD-528) / ROCS Chin YangUSS
Twining (DD-540) / ROCS Kwei YangUSS
Yarnall (DD-541) / ROCS Kun Yang
- Batı Almanya
Donanması (German Navy)
USS
Ringgold (DD-500) / Zerstörer 2 (Zerstörer Sınıfı Destroyer)
USS
Anthony (DD-515) / Zerstörer 1 (Zerstörer Sınıfı Destroyer)USS
Wadsworth (DD-516) / Zerstörer 3 (Zerstörer Sınıfı Destroyer)USS
Charles Ausburne (DD-570) / Zerstörer 6 (Zerstörer Sınıfı Destroyer)USS
Claxton (DD-571) / Zerstörer 4 (Zerstörer Sınıfı Destroyer)USS
Dyson (DD-572) / Zerstörer 5 (Zerstörer Sınıfı Destroyer) Ağırlık:
2050 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 2500 Ton
Uzunluk:
114,8 MetreMaksimum
Hız: 36,5 Knots (67,6 km/h)Personel
Sayısı: 329 Mürettebat 5
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / Çok Amaçlı Top
2
Adet İkili 1,6 inch (40mm) / Bofors Silahı4
Adet 0,8 inch (20mm) Oerlikon Topu5
Adet İkili 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (10 Torpido)4-6
Adet Derinlik Bomba Atar (K-Guns)2
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
1942 YILI
MODERNİZASYONU SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
5
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / Çok Amaçlı Top
5
Adet İkili 1,6 inch (40mm) / Bofors Silahı7
Adet 0,8 inch (20mm) Oerlikon Topu5
Adet İkili 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (10 Torpido)6
Adet Derinlik Bomba Atar (K-Guns)2
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
1943 YILI
MODERNİZASYONU SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
4
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / Çok Amaçlı Top
2
Adet İkili 1,6 inch (40mm) / Bofors Silahı8
Adet 0,8 inch (20mm) Oerlikon Topu5
Adet İkili 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (10 Torpido)6
Adet Derinlik Bomba Atar (K-Guns)2
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
1944 YILI
MODERNİZASYONU SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
5
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / Çok Amaçlı Top
3
Adet İkili 1,6 inch (40mm) / Bofors Silahı11
Adet 0,8 inch (20mm) Oerlikon Topu5
Adet İkili 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (10 Torpido)6
Adet Derinlik Bomba Atar (K-Guns)2
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
1950 YILI
MODERNİZASYONU (FRAM-1) SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
4
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / Çok Amaçlı Top
2
Adet 3 inch (76mm) 50 Kalibre Top2
Adet İkili 1,6 inch (40mm) / Bofors Silah2
Adet İkili 0,8 inch (20mm) Oerlikon Topu2
Adet Üçlü Mark-32 Torpido Kovanı (9 Torpido)2
Adet Hedgehog (Kirpi) Antidenizaltı Bomba Atar Sistem2
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
1960 YILI
MODERNİZASYONU (FRAM-2) SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
2
Adet İkili Taret 5 inch (127mm) / Çok Amaçlı Top
1
Adet MARK 108 ASW Roket Bataryası2
Adet Hedgehog (Kirpi) Antidenizaltı Bomba Atar Sistem2
Adet Üçlü 18 inch MARK-44 Torpido Kovanı (6 Torpido)2
Adet Üçlü 21 inch (533mm) MARK-14 Torpido Kovanı (6 Torpido)2
Adet 50 Kalibre (12.7mm) / M-2 Makineli Tüfek
ELEKTRONİK HARP
SİSTEMLERİ:
MARK-12
Atış Kontrol Radarı
MARK-1a
Atış Kontrol BilgisayarıMARK-25
Gözetleme RadarıMARK-6
Hava Arama Radarı
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1941 - 1945
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1942 - 1971
İnşa
Edilen Adet: 175
24-) ALLEN M. SUMNER
SINIFI DESTROYERLER
ALT SINIFLAR:
Kore
Cumhuriyeti Donanması: Daegu Sınıfı
Destroyerler
Arjantin
Donanması: Segui Sınıfı DestroyerlerBrazilya
Donanması: Mato Grosso Sınıfı
Destroyerler
İHRAÇ EDİLEN ÜLKELER:
- Türk Deniz Kuvvetleri
(Turkish Naval Forces)
USS
Hugh Purvis (DD-709) / TCG Zafer
- Yunanistan Donanması
(Hellenic Navy)
USS
Ingraham (DD-694) / HS Miaoulis
- Tayvan Donanması
(Republic Of China Navy)
USS
English (DD-696) / ROCS Hui Yang
USS
Haynsworth (DD-700) / ROCS Yue YangUSS
Lyman K. Swenson (DD-729) / Yedek Parça Temini İçin Kullanıldı.USS
Maddox (DD-731) / ROCS Po YangUSS
Brush (DD-745) / ROCS Hsiang YangUSS
Taussig (DD-746) / ROCS Lo YangUSS
Samuel N. Moore (DD-747) / ROCS Heng YangUSS
John A. Bole (DD-755) / Yedek Parça Temini İçin Kullanıldı.USS
John W. Thomason (DD-760) / ROCS Nan YangUSS
Bristol (DD-857) / ROCS Hua Yang
- Şili Donanması
(Chilean Navy)
USS
Charles S. Sperry (DD-697) / Ministro ZentenoUSS
Douglas H. Fox (DD-779) / Ministro Portales
-
Kolombiya Ulusal Donanması (Colombian National Navy)
USS
Waldron (DD-699) / ARC SantanderUSS
Willard Keith (DD-775) / Caldas
- Arjantin Donanması
(Argentine Navy)
USS
Hank (DD-702) / ARA Segui (Segui Sınıfı Destroyer)
USS
Borie (DD-704) / ARA Hipólito Bouchard (Segui Sınıfı Destroyer)USS
Mansfield (DD-728) / Yedek parça temini için kullanıldı.USS
Collett (DD-730) / ARA Piedrabuena (Segui Sınıfı Destroyer)
- Kore Cumhuriyeti
Donanması (Republic Of Korea Navy)
USS
Lind (DD-703) / Daegu (Daegu Sınıfı Destroyer)USS
De Haven (DD-727) / Incheon (Daegu Sınıfı Destroyer)
- Brezilya Donanması
(Brazilian Navy)
USS
Compton (DD-705) / Mato Grosso (Mato Grosso Sınıfı Destroyer)
USS
Strong (DD-758) / Rio Grande Do Norte (Mato Grosso Sınıfı Destroyer)USS
Buck (DD-761) / Alagoas (Mato Grosso Sınıfı Destroyer)USS
Lowry (DD-770) / Espirito Santo (Mato Grosso Sınıfı Destroyer)USS
James C. Owens (DD-776) / Sergipe (Mato Grosso Sınıfı Destroyer)
- Venezuela Donanması
(Bolivarian Navy Of Venezuela)
USS
Beatty (DD-756) / CaraboboUSS
Robert K. Huntington (DD-781) / Falcon
- İran İslam
Cumhuriyeti Donanması (Islamic Republic Of Iran Navy)
USS
Zellars (DD-777) / IRIS BabrUSS
Stormes (DD-780) / IRIS Palang Ağırlık:
2200 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 3515 Ton
Uzunluk:
114,8 MetreMaksimum
Hız: 34 Knots (63 km/h)Personel
Sayısı: 336 - 363 Mürettebat 3
Adet İkili Taret 5 inch (127mm) / MK-38 Çok Amaçlı Top
2
Adet Dörtlü 1,6 inch (40mm) / Bofors Silahı2
Adet İkili 1,6 inch (40mm) / Bofors Silahı11
Adet 0,8 inch (20mm) Oerlikon Topu5
Adet İkili 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (10 Torpido)6
Adet Derinlik Bomba Atar (K-Guns)2
Adet Derinlik Bomba Atar Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
1950 YILI
MODERNİZASYONU SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
3
Adet İkili Taret 5 inch (127mm) / MK-38 Çok Amaçlı Top
2
Adet İkili 3 inch (56mm) / 50 Kalibre Top2
Adet Tekli 3 inch (56mm) / 50 Kalibre Top2
Adet Hedgehog (Kirpi) Antidenizaltı Bomba Atar Sistem6
Adet Derinlik Bomba Atar (K-Guns)1
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
1960-1965 YILI
MODERNİZASYONU (FRAM-2) SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
3
Adet İkili Taret 5 inch (127mm) / MK-38 Çok Amaçlı Top
1
Adet MARK-108 ASW Roket Bataryası2
Adet Hedgehog (Kirpi) Antidenizaltı Bomba Atar Sistem2
Adet Üçlü 18 inch MARK-44 Torpido Kovanı (6 Torpido)2
Adet Üçlü 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (MARK-44 / 6 torpido)2
Adet Tekli 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (Mark-37 Torpido)1
Adet Drone Antidenizaltı HelikopteriDeğişken
Derinlikli Sonar Sistemi (Variable Depth Sonar / VDS)
ELEKTRONİK HARP
SİSTEMLERİ:
MARK-37
Atış Kontrol Radarı
MARK-1b
Atış Kontrol BilgisayarıMARK-25
Gözetleme RadarıMARK-6
Hava Arama Radarı
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1943 - 1945
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1943 - 1975
İnşası
Planlanan Adet: 70
İnşa
Edilen Adet: 58
25-) ROBERT H. SMİTH
SINIFI DESTROYERLER
İHRAÇ EDİLEN ÜLKELER:
- Türk Deniz Kuvvetleri
(Turkish Naval Forces)
USS
Gwin (DD-772/DM-33/MMD-33)] / TCG Muavenet (Dm-357)
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
2200 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 3515 Ton
Uzunluk:
114,8 MetreMaksimum
Hız: 34 Knots (63 km/h)Personel
Sayısı: 363 Mürettebat 3
Adet İkili Taret 5 inch (127mm) / MK-38 Çok Amaçlı Top
2
Adet Dörtlü 1,6 inch (40mm) / Bofors Silahı2
Adet İkili 1,6 inch (40mm) / Bofors Silahı11
Adet 0,8 inch (20mm) Oerlikon Topu6
Adet Derinlik Bomba Atar (K-Guns)2
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)80
Adet Mayın Kapasitesi
ELEKTRONİK HARP
SİSTEMLERİ:
MARK-37
Atış Kontrol Radarı
MARK-1b
Atış Kontrol BilgisayarıMARK-25
Gözetleme RadarıMARK-6
Hava Arama Radarı
İnşa
ediliş tarihleri: 1944
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1945 - 1975
İnşa
Edilen Adet: 12 (USS Robert H. Smith
(DD-735/DM-23) - USS Thomas E. Fraser (DD-736/DM-24) - USS Shannon
(DD-737/DM-25/MMD-25) - USS Harry F. Bauer (DD-738/DM-26/MMD-26) - USS Adams
(DD-739/DM-27/MMD-27) - USS Tolman (DD-740/DM-28/MMD-28) - USS Henry A. Wiley
(DD-749/DM-29/MMD-29) - USS Shea (DD-750/DM-30/MMD-30) - USS J. wİlliam Ditter
(DD-751/DM-31) - USS Lindsey (DD-771/DM-32/MMD-32) - USS Gwin
(DD-772/DM-33/MMD-33) - USS Aaron Ward (DD-773/DM-34))
26-) GEARİNG SINIFI
DESTROYERLER
ALT SINIFLAR:
İspanya
Donanması: Churruca Sınıfı Destroyerler
Kore
Cumhuriyeti Donanması: Chungbuk Sınıfı
Destroyerler
Brezilya Donanması: Marcílio Dias Sınıfı
Destroyerler
İHRAÇ EDİLEN ÜLKELER:
- Türk Deniz Kuvvetleri
(Turkish Naval Forces)
USS
Keppler (DD-765/DDE-765) / TCG Tınaztepe
USS
Mckean (DD-784) / Yedek parça temini için kullanıldı.USS
Eversole (DD-789) / TCG GayretUSS
Robert H. Mccard (DD-822) / TCG KılıçalipaşaUSS
Carpenter (DD-825/DDE-825) / TCG AnıttepeUSS
Robert A. Owens (DD-827/DDE-827) / TCG AlçıtepeUSS
Fiske (DD-842/DDR-842) / TCG PiyalepaşaUSS
Charles H. Roan (DD-853) / TCG Mareşal Fevzi ÇakmakUSS
Norris (DD-859) / TCG KocatepeUSS
Harwood (DD-861/DDE-861) / TCG KocatepeUSS
Forrest Royal (DD-872) / TCG AdatepeUSS
Orleck (DD-886) / TCG YücetepeUSS
Meredith (DD-890) / TCG Savaştepe
- İspanya Donanması
(Spanish Navy)
USS
Eugene A. Greene (DD-711/DDR-711) / Churruca (Churruca Sınıfı Destroyer)
USS
Noa (DD-841) / Blas De Lezo (Churruca Sınıfı Destroyer)USS
Leary (DD-879/DDR-879) / Langara (Churruca Sınıfı Destroyer)USS
Furse (DD-882/DDR-882) / Gravina (Churruca Sınıfı Destroyer)USS
O'Hare (DD-889/DDR-889)] / Méndez Núñez (Churruca Sınıfı Destroyer)
- İran İslam
Cumhuriyeti Donanması (Islamic Republic Of Iran Navy)
USS
Kenneth D. Bailey (DD-713/DDR-713) / Yedek parça temini için kullanıldı.USS
Bordelon (DD-881/DDR-881) / Yedek parça temini için kullanıldı.
- Kore Cumhuriyeti
Donanması (Republic Of Korea Navy)
USS
William R. Rush (DD-714/DDR-714) / ROKS Gangwon (Chungbuk Sınıfı Destroyer)
USS
Chevalier (DD-805/DDR-805) / ROKS Chungbuk (Chungbuk Sınıfı Destroyer)USS
New (DD-818/DDE-818) / ROKS Taejon (Chungbuk Sınıfı Destroyer)USS
Everett F. Larson (DD-830/DDR-830) / ROKS Jeongbuk (Chungbuk Sınıfı Destroyer)USS
Richard E. Kraus (DD-849/AG-151) / ROKS Gwangju (Chungbuk Sınıfı Destroyer)USS
Rogers (Dd-876) / ROKS JeongjuUSS
Newman K. Perry (DD-883/DDR-883)] / ROKS Gyeonggi
- Pakistan Deniz
Kuvvetleri (Pakistan Navy)
USS
Wiltsie (Dd-716) / PNS Tariq
USS
Epperson (DD-719/DDE-719) / PNS TaimurUSS
Henderson (DD-785) / PNS TughrilUSS
Harold J. Ellison (DD-864]) / PNS Shah JahanUSS
Cone (DD-866) / PNS AlamgirUSS
Damato (DD-871) / PNS Tippu Sultan
- Tayvan Donanması
(Republic Of China Navy)
USS
Hamner (DD-718) / ROCS Yun Yang
USS
Lloyd Thomas (DD-764/DDE-764) / ROCS Dang YangUSS
Rowan (DD-782) / ROCS Chao YangUSS
Richard B. Anderson (DD-786) / ROCS Kai YangUSS
James E. Kyes (DD-787) / ROCS Chien YangUSS
Hollister (DD-788) / ROCS Shao YangUSS
Johnston (DD-821) / ROCS Chen YangUSS
Hanson (DD-832/DDR-832) / ROCS Liao YangUSS
Herbert J. Thomas (DD-833) / ROCS Han YangUSS
Sarsfield (DD-837) / ROCS Te YangUSS
Ernest G. Small (DD-838/DDR-838) / ROCS Fu YangUSS
Power (DD-839) / ROCS Shen YangUSS
Warrington (DD-843) / Yedek parça temini için kullanıldı.USS
Leonard F. Mason (DD-852) / ROCS Lai YangUSS
Hawkins (DD-873) / ROCS Tzi Yang
- Yunanistan Donanması
(Hellenic Navy)
USS
Frank Knox (DD-742) / Themistoklis
USS
Gurke (DD-783) / TombazisUSS
Corry (DD-817/DDR-817) / KriezisUSS
Myles C. Fox (DD-829/DDR-829) / Yedek parça temini için kullanıldı.USS
Charles P. Cecil (DD-835/DDR-835) / ApostolisUSS
Rupertus (DD-851) / KountouriotisUSS
Arnold J. Isbell (DD-869) / SachtourisUSS
Dyess (DD-880/DDR-880) / Yedek parça temini için kullanıldı.USS
Stickell (DD-888) / Kanaris
- Ekvador Donanması
(Ecuadorian Navy)
USS
Holder (DD-819/DDE-819) / BAE Presidente Eloy Alfaro
- Meksika Donanması
(Mexican Navy)
USS
Vogelgesang (DD-862) / ARM QuetzalcoatlUSS
Steinaker (DD-863/DDR-863) / ARM Netzahualcóyotl- Brezilya Donanması
(Brazilian Navy)
USS
Henry W. Tucker (DD-875) / Marcilio Dias (Marcílio Dias Sınıfı Destroyer)USS
Brinkley Bass (DD-887) / Mariz E. Barros (Marcílio Dias Sınıfı Destroyer)
- Arjantin Donanması
(Argentine Navy)
USS
Perkins (DD-877/DDR-877)] / ARA Comodoro Py
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
2658 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 3520 Ton
Uzunluk:
119 MetreMaksimum
Hız: 36,8 Knots (68,2 km/h)Personel
Sayısı: 350 Mürettebat 3
Adet İkili Taret 5 inch (127mm) / MK-38 Çok Amaçlı Top
2
Adet Dörtlü 1,6 inch (40mm) / Bofors Silahı2
Adet İkili 1,6 inch (40mm) / Bofors Silahı11
Adet 0,8 inch (20mm) Oerlikon Topu5
Adet İkili 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (10 Torpido)6
Adet Derinlik Bomba Atar (K-Guns)2
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
1950 YILI
MODERNİZASYONU (FARM-1) SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
3
Adet İkili Taret 5 inch (127mm) / MK-38 Çok Amaçlı Top
2
Adet İkili 3 inch (56mm) / 50 Kalibre Top2
Adet Tekli 3 inch (56mm) / 50 Kalibre Top2
Adet Hedgehog (Kirpi) Antidenizaltı Bomba Atar Sistem6
Adet Derinlik Bomba Atar (K-Guns)1
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)
1960-1965 YILI
MODERNİZASYONU (FRAM-2) SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
3
Adet İkili Taret 5 inch (127mm) / MK-38 Çok Amaçlı Top
1
Adet ASROC 8 Bölmeli Roket Bataryası2
Adet Üçlü 18 inch MARK-44 Torpido Kovanı (6 Torpido)1
Adet Drone Antidenizaltı HelikopteriDeğişken
Derinlikli Sonar Sistemi (Variable Depth Sonar / VDS)
ELEKTRONİK HARP
SİSTEMLERİ:
MARK-37
Atış Kontrol Radarı
MARK-1b
Atış Kontrol BilgisayarıMARK-25
Gözetleme RadarıMARK-6
Hava Arama Radarı
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1944 - 1951
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1945 - 1983
İnşası
Planlanan Adet: 152
İnşa
Edilen Adet: 98
27-) NORFOLK SINIFI
DESTROYERLER (Destroyer Lider-DL)
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
5600 Ton
Uzunluk:
160 MetreMaksimum
Hız: 32 KnotsPersonel
Sayısı: 546 Mürettebat 4
Adet İkili Taret 3 inch / 50 Kalibre Çok Amaçlı Top
16
Adet 0,8 inch (20mm) Oerlikon Topu4
Adet RUR-4 Antidenizaltı Roket Sistemi2
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)4
Adet İkili 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (8 Torpido)
1960 YILI
MODERNİZASYONU SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
4
Adet İkili Taret 3 inch / 70 Kalibre MARK-26 Çok Amaçlı Top
4
Adet RUR-4 Antidenizaltı Roket Sistemi1
Adet ASROC 8 Bölmeli Roket Bataryası
ELEKTRONİK HARP
SİSTEMLERİ:
MARK-37
Atış Kontrol RadarıAN/SQS-23
Sonar Sistemi
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1951
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1953 - 1973
İnşa
Edilen Adet: 1 (USS Norfolk (DL-1))
28-) MİTSCHER SINIFI
DESTROYERLER (Destroyer Lider-DL)
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
3642 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 4855 Ton
Uzunluk:
150 MetreMaksimum
Hız: 30 Knots (56 km/h)Personel
Sayısı: 373 Mürettebat 2
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 54 Kalibre MARK-42 Çok Amaçlı Top
2
Adet İkili Taret 3 inch / 70 Kalibre MARK-26 Çok Amaçlı Top1
Adet ASROC 8 Bölmeli Roket Bataryası4
Adet RUR-4 Antidenizaltı Roket Sistemi2
Adet Derinlik Bomba Rafı (Geminin Arka Kısmından Atmak İçin)4
Adet İkili 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (8 Torpido)
1968 YILI
MODERNİZASYONU SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
2
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 54 Kalibre MARK-42 Çok Amaçlı Top
1
Adet Güdümlü Füze Fırlatma Sistemi (GMLS)40
Adet General Dynamics RIM-24 Tartar Füzesi1
Adet ASROC 8 Bölmeli Roket Bataryası4
Adet Üçlü 12 inch (324mm) MK-32 Torpido Kovanı (12 Torpido)
ELEKTRONİK HARP
SİSTEMLERİ:
MARK-37
Atış Kontrol RadarıAN/SQS-23
Sonar Sistemi
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1949 - 1954
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1953 - 1978
İnşa
Edilen Adet: 4 (USS Mitscher (DL-2)
- USS John S. Mccain (DL-3) - USS Willis A. Lee (DL-4) - USS Wilkinson (DL-5))
29-) FORREST SHERMAN
SINIFI DESTROYERLER
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
2800 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 4050 Ton
Uzunluk:
124 MetreMaksimum
Hız: 32,5 Knots (60,2 km/h)Personel
Sayısı: 333 Mürettebat 3
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 54 Kalibre MARK-42 Çok Amaçlı Top
2
Adet İkili Taret 3 inch (76mm) / 50 Kalibre MARK-33 Çok Amaçlı Top2
Adet Hedgehog (Kirpi) Antidenizaltı Bomba Atar Sistem4
Adet İkili 21 inch (533mm) Torpido Kovanı (8 Torpido)
1968 YILI
MODERNİZASYONU SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
3
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 54 Kalibre MARK-42 Çok Amaçlı Top
3
Adet İkili Taret 3 inch / 50 Kalibre MARK-33 Çok Amaçlı Top1
adet MARK-13 Mod-4 Güdümlü Füze Fırlatma Sistemi (GMLS)40
Adet RIM-66 (SM-1MR) Anti Hava Savunma Füzeleri1
Adet ASROC 8 Bölmeli Roket Bataryası6
Adet Üçlü 12 inch (324mm) MK-32 Torpido Kovanı (16 Torpido)Değişken
Derinlikli Sonar Sistemi (Variable Depth Sonar / VDS)
ELEKTRONİK HARP
SİSTEMLERİ:
SCB-85A
Atış Kontrol RadarıAN/SQS-23
Sonar Sistemi
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1953 - 1959
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1955 - 1988
İnşa
Edilen Adet: 18 (USS Forrest Sherman
(DD-931) - USS John Paul Jones (DD-932/DDG-32) - USS Barry (DD-933) - USS
Decatur (DD-936 / DDG31) USS Davis (DD-937) - USS Jonas Ingram (DD-938) - USS
Manley (DD-940) - USS Du Pont (DD-941) - USS Bigelow (DD-942) - USS Blandy (DD-943)
- USS Mullinnix (DD-944) - USS Hull (DD-945) - USS Edson (DD-946) - USS Somers
(DD-947 / DDG-34) - USS Morton (DD-948) - USS PARSONS (DD-949 / DDG-33) - USS
Richard S. Edwards (DD-950) - USS Turner Joy (DD-951))
30-) FARRAGUT SINIFI
DESTROYERLER (1958) (Güdümlü Füze Destroyerleri-DDG)
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
4234 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 5739 Ton
Uzunluk:
156,2 MetreMaksimum
Hız: 32 Knots (59 km/h)Personel
Sayısı: 360 Mürettebat 1
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 54 Kalibre MARK-42 Çok Amaçlı Top
1
Adet MARK-16 ASROC 8 Bölmeli Roket Bataryası1
Adet İkili MARK-10 Mod-0 Güdümlü Füze Fırlatma Sistemi (GMLS)40
Adet RIM-2 Terrier Anti-Hava Savunma FüzeleriMK-141
Harpoon Gemisavar Füze Bataryası2
Adet Üçlü MARK-32 Torpido Kovanı (6 Torpido)
ELEKTRONİK HARP
SİSTEMLERİ:
1
Adet AN/SPS-10 Yüzey Tarama Radarı
1
Adet AN/SPS-37 Hava Tarama Radarı1
Adet AN/SPS-48 3D Hava Tarama Radarı1
Adet AN/SPG-53 Atış Kontrol Radarı2
Adet AN/SPG-55 Terrier Füze Atış Kontrol RadarıAN/SQS-23
Sonar SistemiAN/SLQ-32(v)3
Elektronik Harp Kontrol SistemiMARK
36 SRBOC Decoy Fırlatma Sistemi
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1957 - 1961
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1959 - 1993
İnşa
Edilen Adet: 10 (USS Farragut (DDG-37)
- USS Luce (DDG-38) - USS Macdonough (DDG-39) - USS Coontz (DDG-40) - USS King
(DDG-41) - USS Mahan (DDG-42) - USS Dahlgren (DDG-43) - USS William V. Pratt
(DDG-44) - USS Dewey (DDG-45) - USS Preble (DDG-46))
31-) CHARLES F. ADAMS
SINIFI DESTROYERLER (Güdümlü Füze Destroyerleri-DDG)
ALT SINIFLAR:
Avusturalya
Kraliyet Donanması: Perth Sınıfı DestroyerlerAlmanya
Deniz Kuvvetleri: Lutjens Sınıfı
Destroyerler
İHRAÇ EDİLEN ÜLKELER:
- Yunanistan Donanması
(Hellenic Navy)
USS
Berkeley (DDG-15)] / HS Themistoklis
USS
Joseph Strauss (DDG-16) / HS FormionUSS
Semmes (DDG-18) / HS KimonUSS
Richard E. Byrd (DDG-23) / Yedek parça temini için kullanıldı.USS
Waddell (DDG-24) / HS Nearchos
- Avusturalya Kraliyet
Donanması (Royal Australian Navy)
USS
Goldsborough (DDG-20) / Eğitim gemisi olarak kullanıldı
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
3277 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 4526 Ton
Uzunluk:
133 MetreMaksimum
Hız: 33 Knots (61 km/h)Personel
Sayısı: 310 - 333 Mürettebat 2
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 54 Kalibre MARK-42 Çok Amaçlı Top
1
Adet RUR-5 ASROC 8 Bölmeli Roket Bataryası1
Adet İkili MARK-11 Güdümlü Füze Fırlatma Sistemi (GMLS)RIM-24
Tartar Anti-Hava Savunma Füzeleri2
Adet Dörtlü MK-141 Harpoon Anti-Gemi Füze Bataryası2
Adet MARK 32 Yüzey Taramalı Torpido Kovanı4
Adet Üçlü 12,8 inch (330mm) Torpido Kovanı (12 Torpido)
1962 YILI MODERNİZASYONU
SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
2
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 54 Kalibre MARK-42 Çok Amaçlı Top
1
Adet RUR-5 ASROC 8 Bölmeli Roket Bataryası1
Adet Tekli MARK-13 Güdümlü Füze Fırlatma Sistemi (GMLS)RIM-66
(SM-1MR) Anti-Hava Savunma Füzeleri2
Adet Dörtlü MK-141 Harpoon Anti-Gemi Füze Bataryası2
Adet MARK 32 Yüzey Taramalı Torpido Kovanı4
Adet üçlü 12,8 inch (330mm) Torpido Kovanı (12 Torpido)
ELEKTRONİK HARP
SİSTEMLERİ:
1
Adet AN/SPS-10 Yüzey Tarama Radarı
1
Adet AN/SPS-40 Hava Tarama Radarı1
Adet AN/SPS-39 3D Hava Tarama Radarı1
adet AN/SPG-53 Atış Kontrol Radarı2
adet AN/SPG-51 Tartar Füze Atış Kontrol RadarıAN/SQS-23
Sonar SistemiAN/SLQ-32(v)3
Elektronik Harp Kontrol SistemiMARK
36 SRBOC Decoy Fırlatma Sistemi
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1958 - 1967
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1959 - 1993
İnşa
Edilen Adet: 23 (USS Charles F.
Adams (DDG-2) – USS John King (DDG-3) – ÛSS Lawrence (DDG-4) – USS Claude V.
Ricketts (DDG-5) – USS Barney (DDG-6) – USS Henry B. Wilson (DDG-7) – USS Lynde
McCormick (DDG-8) – USS Towers (DDG-9) – USS Sampson (DDG-10) – USS Sellers
(DDG-11) – USS Robison (DDG-12) – USS Hoel (DDG-13) – USS Buchanan (DDG-14) – USS
Berkeley (DDG-15) – USS Joseph Strauss (DDG-16) – USS Conyngham (DDG-17) – USS Semmes
(DDG-18) – USS Tattnall (DDG-19) – USS Goldsborough (DDG-20) – USS Cochrane
(DDG-21) – USS Benjamin Stoddert (DDG-22) – USS Richard E. Byrd (DDG-23) – USS Waddell
(ddg-24))
32-) SPRUANCE SINIFI
DESTROYERLER
ÖZELLİKLER:
Tam
Kapasite Ağırlığı: 8040 Ton
Uzunluk:
161 MetreMaksimum
Hız: 32,5 Knots (60,2 km/h)Personel
Sayısı: 334 Mürettebat 2
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 54 Kalibre MARK-42 Çok Amaçlı Top
1
Adet ASROC 8 Bölmeli Roket Bataryası1
Adet 8 Bölmeli MARK-29 Sea Sparrow Roket Bataryası1
Adet İkili MARK-11 Güdümlü Füze Fırlatma Sistemi (GMLS)2
Adet Üçlü 12,7 inch (324mm) Torpido Kovanı (6 Torpido)
1980 - 1990 YILI
MODERNİZASYONU SONRASI SİLAH SİSTEMLERİ:
2
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 54 Kalibre MARK-42 Çok Amaçlı Top
2
Adet Dörtlü MK-141 Harpoon Anti-Gemi Füze Bataryası2
Adet 20mm MARK-15 Phalanx Cıws Silahı2
Adet 4 Bölmeli MARK-143 Tomahawk Roket Bataryası1
Adet 61 Bölmeli Tomahawk/ASROC Füze Bataryası
ELEKTRONİK HARP
SİSTEMLERİ:
1
Adet AN/SPS-10 Yüzey Tarama Radarı
1
Adet AN/SPS-40 Hava Tarama Radarı1
Adet AN/SPS-39 3D Hava Tarama Radarı1
Adet AN/SPG-53 Atış Kontrol Radarı2
Adet AN/SPG-51 Tartar Füze Atış Kontrol RadarıAN/SQS-23
Sonar SistemiAN/SLQ-32(v)3
Elektronik Harp Kontrol SistemiMARK
36 SRBOC Decoy Fırlatma Sistemi
Helikopter Kapasitesi: 2 Helikopter
Kapasiteli Kapalı Hangar
Helikopter:
2 Adet Sikorsky SH-60 Seahawk
İnşa
ediliş tarihleri: 1972 - 1983
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1975 - 2005
İnşa
Edilen Adet: 31 (USS Spruance (DD-963)
– USS Paul F. Foster (DD-964) - USS Kinkaid (DD-965) - USS Hewitt (DD-966) - USS
Elliot (DD-967) - USS Arthur W. Radford (DD-968) - USS Caron (DD-970) – USS David
R. Ray (DD-971) – USS Oldendorf (DD-972) - USS John Young (DD-973) – USS Comte
De Grasse (DD-974) - USS O'Brien (DD-975) - USS Briscoe (DD-977) - USS Stump
(DD-978) - USS Moosbrugger (DD-980) - USS John Hancock (DD-981) - USS Nicholson
(DD-982) – USS John Rodgers (DD-983) - USS Leftwich (DD-984) - USS Cushing (DD-985)
- USS Harry W. Hill (DD-986) – USS O'Bannon (DD-987) - USS Thorn (DD-988) - USS
Deyo (DD-989) - USS Ingersoll (DD-990) - USS Fife (DD-991) - USS Fletcher (DD-992)
- USS Hayler (DD-993))
33-) KİDD SINIFI
DESTROYERLER (Güdümlü Füze Ve Hava Savunma Destroyerleri-DDGS)
İHRAÇ EDİLEN ÜLKELER:
- Tayvan Donanması
(Republic Of China Navy)
USS
Kidd (DDG-993) / ROCS Tso Ying
USS
Callaghan (DD/DDG-994) / ROCS Su AoUSS
Scott (DDG-995) / ROCS Kee LungUSS
Chandler (DDG-996) / ROCS Ma Kong Ağırlık:
7289 Ton / Tam Kapasite Ağırlığı: 9783 Ton
Uzunluk:
172 MetreMaksimum
Hız: 33 Knots (61 km/h)Personel
Sayısı: 363 Mürettebat 2
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 54 Kalibre MARK-42 Çok Amaçlı Top
2
Adet Dörtlü MK-141 Harpoon Anti-Gemi Füze Bataryası2
Adet 20mm MARK-15 Phalanx Cıws Silahı2
Adet İkili MARK-26 Güdümlü Füze Fırlatma Sistemi (GMLS)RIM-66
SM-2MR Block-3a (RIM-66K-2) Anti-Hava Savunma Füzeleri1
Adet 61 Bölmeli Tomahawk/ASROC Füze Bataryası
ELEKTRONİK HARP
SİSTEMLERİ:
1
Adet SPS-48e 3d Hava Tarama Radarı
1
Adet AN/SPS-49 Hava Tarama Radarı1
Adet AN/SPG-60 Atış Kontrol Radarı1
Adet AN/SPS-55 Yüzey Tarama Radarı2
Adet AN/SPG-51d Füze Atış Kontrol Radarı1
Adet AN/SPQ-9a Atış Kontrol RadarıAN/SQS-53
Sonar SistemiAN/SLQ-32(v)3
Elektronik Harp Kontrol SistemiMARK
36 SRBOC Decoy Fırlatma SistemiAN/SLQ-25
Nixie Çekili Sonar Sistemi
Helikopter Kapasitesi: 2 Helikopter
Kapasiteli Kapalı Hangar
Helikopter:
2 Adet Sikorsky SH-3 Sea King / 1
Adet Kaman SH-2 Seasprite
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1978
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1981 - 1999
İnşa
Edilen Adet: 4
34-) ARLEİGH BURKE
SINIFI DESTROYERLER (Güdümlü Füze Ve Hava Savunma Destroyerleri-DDGS)
ÖZELLİKLER:
Tam
Kapasite Ağırlığı:
MODEL-1:
8315 Ton
MODEL-2:
8400 TonMODEL-2a:
9500 TonMODEL-1
/ MODEL-2: 154 Metre
MODEL-2a:
155 MetreMODEL-3:
160 MetreMaksimum
Hız: 30 Knots (56 km/h)Personel
Sayısı: 303 - 323 Mürettebat
SİLAH SİSTEMLERİ:
Model-1 / model-2
1
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 54 Kalibre MARK-45 Mod-1/2 Çok Amaçlı Top
2
Adet Dörtlü MK-141 Harpoon Anti-Gemi Füze Bataryası2
Adet 20mm MARK-15 Phalanx Cıws Silahı2
adet 25mm M242 Bushmaster Otomatik Makineli Tüfek1
Adet 90 Bölmeli MARK-41 Dikey Füze Fırlatma Sistemi (VLS)RIM-66K/L/M
Anti-Hava Savunma FüzeleriBGM-109
Tomahawk Kara Taarruz FüzesiRIM-156
Karadan Havaya FüzeRIM-161
Anti Balistik FüzeRIM-139-VL-ASROC
Denizaltısavar Füzesi2
Adet üçlü MARK-32 Torpido Kovanı (6 Adet Mark-50 Torpido)1
Adet 61 Bölmeli Tomahawk/ASROC Füze Bataryası
SİLAH SİSTEMLERİ:
Model-2a / Model-3
1
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 62 Kalibre MARK-45 Mod-4 Çok Amaçlı Top
2
Adet Dörtlü MK-141 Harpoon Anti-Gemi Füze Bataryası1
Adet 20mm MARK-15 Phalanx Cıws Silahı2
Adet 25 mm M242 Bushmaster Otomatik Makineli Tüfek1
Adet 96 Bölmeli MARK-41a Dikey Füze Fırlatma Sistemi (VLS)RIM-66K/L/M
Anti-Hava Savunma FüzeleriBGM-109
Tomahawk Kara Taarruz FüzesiRIM-156
Karadan Havaya FüzeRIM-161
Anti Balistik FüzeRIM-162
Sea Sparrow ESSM FüzeRIM-139-VL-ASROC
Denizaltısavar FüzesiRIM-174a
Standard ERAM Füze2
Adet Üçlü MARK-32 Torpido Kovanı (6 Adet MARK-50 Torpido)
ELEKTRONİK HARP
SİSTEMLERİ:
1
Adet AN/SPY-1D 3D Hava Tarama Radarı (Model-1 / 2 / 2a)
1
Adet AN/SPY-6 AESA 3D Hava Tarama Radarı (Model-3)1
Adet AN/SPS-67(v)2 Yüzey Tarama Radarı (Model-1 / 2 / 2a)1
Adet AN/SPS-73(v)12 Yüzey Tarama Radarı (Model-3)1
Adet AN/SPG-62 Atış Kontrol Radarı1
Adet AN/SQQ-28 LAMPS-31
Adet AN/SPQ-9a Atış KontrolAN/SLQ-32(v)2
Elektronik Harp Kontrol SistemiAN/SLQ-25
NİXİE Çekili Sonar SistemiMARK
36 SRBOC Decoy Fırlatma Sistemi (Model-1 / 2)MK
53 NULKA Decoy Fırlatma Sistemi (Model-2a / 3)AN/SLQ-39
Chaff Şamandıra Sistemi1
Adet AN/SPS-49 Hava Tarama Radarı
Helikopter Kapasitesi: 2 helikopter
kapasiteli kapalı hangar (Model-1 ve Model-2'de helikopter hangarı bulunmadığı
için 1 helikopter taşıma kapasitesi bulunuyordu.)
Helikopter:
2 Adet Sikorsky SH-60 Seahawk
İnşa
Ediliş Tarihleri: 1988 - Günümüz
Görevde
Kaldıkları Tarih: 1991 - Günümüz
İnşası
Planlanan Adet: 89
İnşa
Edilen Adet: 70
İnşası
Devam Eden Adet: 7
35-) ZUMWALT SINIFI
DESTROYERLER
ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
15907 Ton
Uzunluk:
190 MetreMaksimum
Hız: 30 Knots (56 km/h)Personel
Sayısı: 175 Mürettebat 2
Adet Tekli Taret 6 inch (155mm) / 62 Kalibre Geliştirilmiş Top Sistemi
2
Adet Tekli Taret 1,2 inch (30mm) /MARK-46 Mod-2 Top Sistemi4
Adet 20 Bölmeli MARK-57 Dikey Füze Fırlatma Sistemi (VLS)Rım-162
Sea Sparrow ESSM FüzeRIM-66K/L/M
Anti-Hava Savunma FüzeleriBGM-109
Tomahawk Kara Taarruz FüzesiRIM-156
Karadan Havaya FüzeRIM-161
Anti Balistik FüzeRIM-174a
Standard ERAM Füze
ELEKTRONİK HARP
SİSTEMLERİ:
1
Adet AN/SPY-3 Çok Fonksiyonlu Radar
(MFR)
(X Bant Aktif Elektronik Dizin Tarama Sistemi)1
Adet AN/SPS-73(v)12 Yüzey Tarama Radarı (Model-3)1
Adet AN/SPG-62 Atış Kontrol RadarıAN/SLQ-32(v)2
Elektronik Harp Kontrol SistemiMK
53 NULKA Decoy Fırlatma Sistemi (Model-2a / 3)
Helikopter Kapasitesi: 2 Helikopter
Kapasiteli Kapalı Hangar
Helikopter:
1
Adet Sikorsky SH-60 LAMPS Veya MH-60r Helikopter
3
Adet Northrop Grumman MQ-8 Drone
Helikopter
İnşa
Ediliş Tarihleri: 2008
Görevde
Kaldıkları Tarih: 2011 - Günümüz
İnşası
Planlanan Adet: 32
İnşa
Edilen Adet: 3 (USS Zumwalt
(DDG-1000) - USS Michael Monsoor (DDG-1001) - USS Lyndon B. Johnson
(DDG-1002)])
Aktif
Gemisi Sayısı: 2
36-) DDG(X) SINIFI DESTROYERLER
TAHMİNİ ÖZELLİKLER:
Ağırlık:
10000+ Ton
Uzunluk
: ???? MetreMaksimum
hız : ???? Knots
TAHMİNİ SİLAH
SİSTEMLERİ:
????
Adet Tekli Taret 5 inch (127mm) / 62 Kalibre MARK-45 Mod-4 Çok Amaçlı Top
4
Adet 32 Bölmeli MARK-41a Dikey Füze Fırlatma Sistemi (VLS)2
Adet 21 Bölmeli Hava Savunma Füze Bataryası2
Adet Üçlü MARK-32 Torpido Kovanı (6 Adet MARK-50 Torpido)150/600kw
Lazer Silah Sistemi
ELEKTRONİK HARP
SİSTEMLERİ:
1
Adet AN/SPY-6v AESA 3D Hava Tarama Radarı
1
Adet AN/SPQ-9b Atış Kontrol SistemiAN/SLQ-32(v)2
Elektronik Harp Kontrol Sistemi
Helikopter Kapasitesi: 2 Helikopter
Kapasiteli Kapalı Hangar
Tahmini
Göreve Başlama Tarihleri: 2028
0 Yorumlar